Spreid coffeeshops door de stad en red het toerisme

Na de coronacrisis bleef het niet lang stil in de Amsterdamse binnenstad. Direct na het einde van de lockdown veranderden uitgestorven straten door de eerste toeristen in een gezellige drukte. Nu de grenzen weer openen stroomt de binnenstad in rap tempo vol.

De horeca-ondernemers zijn blij en proberen te redden wat er te redden valt. Zij hopen niet te verdrinken in de torenhoge schuldenzee. Amsterdam kan niet zonder toerisme. Het zoeken is naar een weg om dat toerisme zodanig over de stad te verspreiden dat de binnenstad niet overbelast wordt en de rest van de stad ook kan profiteren door de populariteit van de ‘Amsterdam experience’. En coffeeshops kunnen daarbij weleens een heel geschikt instrument bij zijn.

Gaan we op weg naar een tweede mislukt 1012 project?

In 2009 stemde na een intensieve politieke lobby vanuit het stadhuis een meerderheid van de Gemeenteraad na lange discussies uiteindelijk in met het plan om in de binnenstad (postcodegebied 1012) de helft van het aantal coffeeshops te sluiten. Onder aanvoering van toenmalig wethouder Asscher werd met Coalitieproject 1012 de bezem door de binnenstad gehaald. Dát was de oplossing tegen verloedering en toerisme, was de overtuiging.

Maakbaarheid bleek fopspeen

Meer dan tien jaar later bleek deze aanpak een totale mislukking. Uit onderzoek van de Amsterdamse Rekenkamer in 2018 bleek voor vriend en vijand klip en klaar dat de Wallenaanpak zo goed als in alle onderdelen een fiasco is geworden. Nutella- en kaaswinkels, Argentijnse steakrestaurants en avondsupermarktjes bepalen dankzij project 1012 het straatbeeld. Monocultuur is het resultaat. De toerist blijft in steeds grotere getale komen. Ondanks de massale sluitingen van coffeeshops is het aantal toeristen dat zich destijds aangetrokken voelde door coffeeshops procentueel ook nu hetzelfde gebleven, maar het aantal toeristen dat de binnenstad bezoekt is ruimschoots verdubbeld. Het getalsmatig decimeren van coffeeshops heeft niet geleid tot een afname van toerisme. De resterende coffeeshops worden eenvoudigweg veel meer bezocht. Maar worden hier de komende tijd lessen uit getrokken?

Oude wijn in nieuwe zakken: coffeeshops alweer de kop van jut

De coffeeshops worden nu aangewezen als de aanstichters van alle overlast. Meer dan 30.000 mensen ondertekenden de petitie Amsterdam heeft een keuze, een volksinitiatief dat de gemeenteraad ertoe wil bewegen een bovengrens te stellen aan het aantal toeristen dat dat het hoofdstad jaarlijks bezoekt. Dat mogen er volgens het organiserend comité niet meer dan 12 miljoen per jaar zijn en een van de middelen die het comité bepleit is het invoeren van de wietpas. Mensen die niet ingeschreven staan bij de gemeentelijke basisregistratie zouden dan een verbod krijgen de coffeeshops te bezoeken.

Een ondoordacht voorstel, want daarmee zou onmiddellijk het straatbeeld worden bepaald door een zwart circuit van cannabisaanbieders. Nu al circuleren op Instagram menulijsten met hetzelfde aanbod aan cannabissoorten dan in coffeeshops worden verkocht. Als je een 06 nummer belt staat de dealer in no time op elke hoek van de straat. Dit was dan ook de enige reden dat alleen coffeeshops een dag na afkondiging van de lockdown weer open mochten.

Inmiddels is er ook een nieuw comité aangetreden dat alle coffeeshops eenvoudigweg de nek wil omdraaien. ‘Stop het drugstoerisme in Amsterdam, de gastvrije stad waar niet álles kan’, flyert dit gezelschap. Wie achter dit nieuwe initiatief zit is vooralsnog onbekend. De initiatiefnemers blijven anoniem. Er staat wel een lijst van sympathisanten vermeld onder de oproep, zoals de Ouderenpartij Amsterdam en een reeks hotels. Eén hotel die in de flyer staat vermeld weet helemaal nergens van en heeft haar naam inmiddels laten . Sommige anderen laten weten helemaal niets tegen coffeeshops te hebben.

Verdienmodel niet ondergraven

Misschien is het tijd dat Amsterdam zijn zegeningen begint te tellen. De coronacrisis brengt in zijn kielzog een economische recessie van jewelste mee en de gemeente Amsterdam zit tot over zijn oren in de rode cijfers. In zo’n crisissituatie is het niet verstandig het eigen verdienmodel te ondergraven.

Als er maatregelen genomen moeten worden kijk dan naar steden als Venetië en Rome als lichtende voorbeelden die Amsterdam voorgingen bij het beteugelen van drommen toeristen. Kijk naar de effectiviteit van daar genomen maatregelen, zoals geen buitenlandse kentekens in het centrum, belasting heffen, vooraf reserveren en noem maar op. Toeristen weer je niet door één kop van jut aan te wijzen. Dat heeft het fiasco van de Wallenaanpak bewezen. Een succesvolle aanpak bestaat uit veel meer.

Spreiding van toerisme is een antwoord. Als de coffeeshop inderdaad in staat is mensen naar Amsterdam te bewegen, open dan coffeeshops in de gehele stad, zodat overal in de stad wordt geprofiteerd van de inkomsten. Buiten het centrum zijn grote delen van de stad in ontwikkeling. Horeca en winkels zouden daarvan profiteren. En zij krijgen nu de hardste klappen. Amsterdam heeft niet minder coffeeshops nodig, maar meer.

mr. Maurice Veldman,
Amsteram 27 juli 2020