Kwalificatie 'Goed Levensgedrag' misbruikt door burgemeesters

Met minimale hoeveelheden stash buiten de coffeeshop riskeren coffeeshopouders al snel dat ze van de burgemeester worden beschuldigd van slecht levensgedrag. In dat geval kunnen ze hun vergunning op de buik schrijven. Rechters doen naar hartenlust mee met deze hypocriete praktijk. Mr. Maurice Veldman over het geniepige machtsmiddel in de polderoorlog tegen cannabis.

Bestuursrechters tonen geen enkel begrip voor het feit dat de overheid de achterdeur niet heeft geregeld en vinden dat burgemeesters op goede gronden coffeeshops sluiten als de exploitant buiten de coffeeshops wordt betrapt met cannabis. Dat burgemeesters inmiddels zoveel coffeeshops in hun stad hebben gesloten dat de resterende coffeeshops vele malen per dag moeten worden bijgevuld doet er niet toe. Wanneer de ondernemer  buiten zijn zaak wordt aangehouden met cannabis bestemd voor de coffeeshop ligt sluiting voor bepaalde tijd of zelf voor altijd in het verschiet.

Deze maand nog maakte de Raad van State een einde aan het bestaan van de enige coffeeshop van Harderwijk. Een strafrechtelijke veroordeling van de eigenaar voor bezit van softdrugs betekende het einde van de coffeeshop.

De Raad van State stelt in uitspraken dat de eigenaar van een coffeeshop langdurig en structureel softdrugs in zijn bezit heeft als hij met een stash wordt gepakt. Maar burgemeesters hebben coffeeshophouders juist een vergunning en een gedoogverklaring gegeven voor het langdurig en structureel in bezit hebben van softdrugs.

Enkhuizen toont wel begrip

Enkhuizen doet het een heel stuk beter. Deze burgemeester aldaar onderscheidt zich met zijn consequente manier van denken. In Enkhuizen wordt als enige stad in Nederland erkend dat de coffeeshop moet worden aangevuld en er dus voorraad buiten de coffeeshop moet liggen. Als de exploitant wordt gepakt houdt de burgemeester rekening met het feit dat hij cannabis moet aanhouden om de coffeeshop bij te vullen. Zo zouden alle burgemeesters het moeten doen.

Beleidsregel schept duidelijkheid

De burgemeester van Enkhuizen heeft zelfs een beleidsregel uitgevaardigd waarin staat dat het redelijk is om bij de toetsing van het levensgedrag rekening te houden met criminele antecedenten in verband met overtreding van art. 3 Opiumwet (bezit softdrugs). Die zijn  te zien als inherent aan de exploitatie van een gedoogde coffeeshop en kunnen dus door de vingers worden gezien. Ik heb zelf meegemaakt dat een stash geen enkel probleem is in Enkhuizen en de vergunning gewoon wordt verlengd.

Russische roulette

De verschillen zijn door het hele land groot. In de ene stad is alles boven 5 gram al genoeg voor sluiting van de coffeeshop. In een andere stad moet er sprake zijn van een grotere voorraad. Slecht levensgedrag is dus een tamelijk willekeurig in te vullen begrip.

Het criterium dat je niet van slecht levensgedrag mag zijn komt uit de APV. Burgemeesters kunnen een vergunning intrekken als sprake is van slecht levensgedrag, maar hoeven dat niet te doen. Of iemand van slecht levensgedrag is staat geheel ter beoordeling van de burgemeester. De rechter bemoeit zich daar eigenlijk niet mee en houdt zich op grote afstand.

Dat strafrechters de bal bij de wetgever leggen en geen straffen meer uitdelen voor een stash ontgaat de bestuursrechters volledig. Het wordt tijd dat rechters één lijn trekken en niet tegengesteld denken over de onmisbare bijvul van coffeeshops.

Sluiting van Nemo

De Raad van State behandelde deze maand de vraag of burgemeester Aboutaleb van Rotterdam coffeeshop Nemo voorgoed mag sluiten omdat op de eerste verdieping een hoeveelheid van ruim 140 kilo cannabis was aangetroffen.

Burgemeester versus rechters

De burgemeester vindt van wel. De advocaat van Nemo, Mr. Ilonka Kamans, trok fel van leer en kwam met argumenten die ertoe deden. Als je als burgemeester ongeveer een derde van alle coffeeshops hebt gesloten moet je niet raar staan te kijken als de overgebleven coffeeshops gedwongen zijn veel meer stash aan te houden. De 140 kilo was genoeg voor de verkoop voor een periode van ongeveer zes weken en was bestemd voor twee coffeeshops.

Burgemeester Aboutaleb had Nemo gesloten voor drie maanden en wilde daar bovenop sluiting voor onbepaalde tijd. Daar stak de rechter een stokje voor en bepaalde dat de uitspraak de plaats innam van de vergunning.

Slecht levensgedrag als trap na

Als er in de regelgeving rond coffeeshops is voorzien in een sanctie van sluiting voor drie maanden bij overschrijding van de handelsvoorraad, dan moet de burgemeester daarnaast niet ook nog eens komen met sluiting voor onbepaalde tijd wegens slecht levensgedrag.

Rechterlijk pardon versus slecht levensgedrag

Naar het zich laat aanzien krijgt Nemo een rechterlijk pardon. In dat scenario is slecht levensgedrag niet langer een houdbaar verwijt, aldus de verdediging.

Jammer dat het rechtelijk pardon nog niet op tafel lag vorige week. Voor zover ik kan overzien heeft de bestuursrechter nog niet uitgesproken of bij toepassing van art. 9a Wetboek van Strafrecht het verwijt slecht levensgedrag nog overeind kan blijven.

De tijd zal het leren.

Een Kamermeerderheid voor de gereguleerde achterdeur is nog niet tot de rechters van de Raad van State doorgedrongen. De uitspraak van de coffeeshop in Harderwijk laat zien dat een versoepeling in het denken van de bestuursrechters aan de Kneuterdijk nochtans een wishfull thinking is.