Handhaving I-criterium: laten sudderen of aanbranden?

Sinds de ‘lancering” van de wietpas in 2012 werd er in tal van steden gesproken over handhaving van het I-criterium. Toenmalig burgemeester van Amsterdam, Eberhart van der Laan, koos ‘eieren voor zijn geld’ en wenste nimmer terug te keren naar de overlast op straat ten tijde van eind jaren 70 begin 80. 
Waarom houden sommige bestuurders zo krampachtig vast aan een maatregel waarvan al meerdere malen is bewezen dat het ontbreekt aan effectiviteit? 
De raadscommissie AZ van Vlissingen maakte deze week bekend de knoop door te hakken om de omstreden maatregel definitief af te schaffen. De uiteindelijke beslissing ligt bij het college van B&W. 

Hoe zat het ook alweer? 
Het plan voor invoering van de wietpas dateert uit 2012 en stond destijds onder supervisie van minister van Justitie en Veilgheid; Ivo Opstelten. De wietpas had twee ‘poten’ t.w. het besloten club criterium (B) en het ingezetenen criterium (I). Het B-criterium hield geen stand en werd al binnen enkele maanden verbannen. 
Het I-criterium werd eind 2012 opgenomen in de aanwijzing Opium Wet en via de Staatscourant aangekondigd als toevoeging aan de gedoog (AHOJG-I) criteria. En dat werd het startschot voor een eindeloze discussie over de effectiviteit van de maatregel. Tal van gemeenten (vooral aan de landsgrenzen) voerde de maatregel door maar kwamen er, in wisselend tijdsbestek, op terug om handhaving ervan te staken. 

Amsterdam
Met de komst van Femke Halsema als burgemeester laaide de discussie in Amsterdam weer op. Handhaving van het I-criterium werd ditmaal gekoppeld aan de oplossing voor het probleem van ‘massatoerisme’. Als antwoord op de verdeeldheid binnen de raad werd in mei 2021, midden in de Coronatijd, een digitale ‘Expertmeeting” belegd. Naast een aantal deskundigen uit de wetenschap, verslavingszorg en de coffeeshopsector (BCD) schoven ook twee burgemeesters aan t.w. Paul Depla (Breda) en Bas van den Tilaar (Vlissingen). Op basis van ervaring adviseerde beide burgmeesters om nog eens goed naar de gevolgen te kijken voordat definitief tot handhaving van het I-criterium wordt
overgegaan. Bas van den Tilaar meldde dat de gemeente Vlissingen aan de vooravond stond om de maatregel op te heffen.

Experiment in Vlissingen
In augustus 2021 startte Vlissingen met een ‘proef’ om toeristen weer toe te staan om coffeeshops te bezoeken. Tot en met 31 juli werden de effecten gemeten van overlast door straathandel. Tijdens de proef werd extra beveiliging ingezet en werden parkeervakken voor kort parkeren gecreëerd. De gemeente wilde ook inzicht krijgen naar de herkomst (nationaliteit) van de toeristen. Vanaf augustus 2022 zou gestart worden met het eindonderzoek gevolgd door een evaluatie. Middels een enquête werden bezoekers, omwonenden en ondernemers naar ervaringen gevraagd. De uitkomsten van de enquête zullen met alle betrokkenen worden besproken. 

Eerder dit jaar maakte B&W van Vlissingen bekend positief tegenover de uitkomsten van de proef te staan maar wilde wel eerst een ‘normale zomer’ afwachten voordat het besluit van opheffing van de maatregel definitief kan worden genomen. Omwonenden en de beide coffeeshopondernemers (coffeeshop Aarden en coffeeshop Purple) zijn ook tevreden met de inzet van de proef die aangetoond heeft dat er significant minder straathandel en overlast wordt waargenomen. 

Opheffing handhaving I-criterium?
Door de positieve ervaring is tijdens de recente commissie AZ vergadering voorgesteld om de maatregel op te heffen maar wel volgens dezelfde voorwaarden die tijdens de proef zijn gesteld aldus burgemeester Bas van den Tilaar; “de inzet van beveiligers op straat was onderdeel van de proef. Dat hebben de coffeeshops goed gedaan en wij eisen dat zij dat blijven doen(…)”
Omwonenden blijven ook betrokken bij de voortgang. Samen met politie en het Openbaar Ministerie zullen zij de situatie rondom de beide coffeeshops goed in de gaten blijven houden. Mocht het nodig zijn, dan worden er maatregelen genomen. 

Het besluit moet nog wel worden bekrachtigd. De commissie AZ zal op 19 januari voorstellen om de proef om te zetten in een definitief besluit. De daadwerkelijke beslissing vanuit het College van B&W zal daarna volgen. 

Redactie 23 december 2022