Halsema verder geïsoleerd met wens toeristenverbod coffeeshops Amsterdam

Gaat de gemeente Amsterdam de coffeeshops nu wel of niet verplichten om buitenlandse bezoekers te weren? Burgemeester Femke Halsema komt steeds meer alleen te staan met haar wens om het ingezetenen-criterium voor coffeeshops actief te gaan handhaven. In het nieuwe coalitieakkoord, dat op 25 mei is gepresenteerd, staat er geen woord over.

In dat ‘Amsterdams Akkoord’ [1] staat sowieso weinig over het massatoerisme in de binnenstad. Het nieuwe college van wethouders spreekt steun uit voor Halsema’s plan om prostitutieramen te verplaatsen van het Wallengebied naar een buiten het centrum in te richten erotisch centrum. Maar over het buitenlanderverbod voor coffeeshops staat niets in het akkoord. De impliciete boodschap van de nieuwe wethoudersploeg, concludeert de NRC[2]: ‘Halsema moet zelf maar de gemeenteraad overtuigen van het nut van haar plan – wat haar tot nu toe niet gelukt is.’

Van der Laan en Cohen

Dat het Halsema niet lukt om de raad te overtuigen mag geen verbazing wekken. Haar voorgangers Eberhard van der Laan en Job Cohen hebben zich altijd met zeer overtuigende argumenten tégen het weren van buitenlandse bezoekers uit de coffeeshops gekeerd [3]. En de ervaringen met handhaving van het ingezetenencriterium in andere gemeenten zijn vrijwel zonder uitzondering negatief. Uit het meest recente coffeeshop onderzoek van Breuer & Intraval, ‘Coffeeshops in Nederland 2020’ [4] blijkt dat nog maar vijf van de 102 coffeeshopgemeenten het i-criterium met hoge prioriteit handhaven. 65,7 procent van de coffeeshopgemeenten heeft het i-criterium niet in het beleid opgenomen of handhaaft het helemaal niet.

Zelfs CDA-burgemeester Bas van den Tillaar van Vlissingen erkent inmiddels dat het weren van niet-ingezetenen uit de twee coffeeshops in zijn stad meer overlast, problemen en illegale dealers oplevert, niet minder. Vlissingen stopte in augustus 2021 met de handhaving van het i-criterium en sindsdien is het rustiger geworden in de omgeving van de shops, vertelde de burgemeester aan Omroep Zeeland [5].

Alleingang

Staatsrechtelijk gezien kan Halsema het buitenlanderverbod ook zonder steun van de gemeenteraad doordrukken, omdat de maatregel valt onder openbare orde en veiligheid. Maar, zo berichtte AT5 op 22 april [6], ‘van een alleingang, zoals eerder bij het preventief fouilleren, lijkt het nu niet te komen’. Halsema tegen AT5: ‘Ik ga niet dreigen dat ik gebruik ga maken van bevoegdheden. Ik ben dat ook niet van plan. Bij preventief fouilleren heb ik zonder de steun van de meerderheid van de raad die beslissing genomen, maar dat ligt ook anders. Dat is een geïsoleerde maatregel die tijdelijk wordt ingevoerd. Deze maatregel heeft grote economische en maatschappelijke gevolgen – en daarin hoop ik in ieder geval in zijn tijdelijkheid steun te vinden bij de raad.’

Halsema lijkt hier ruimte te maken om haar omstreden keutel toch in te trekken. Maar of ze dat nu wel of niet doet, het vertrouwen van de Amsterdamse coffeeshops heeft de burgemeester grotendeels verspeeld. In een ongekend harde brief aan Halsema hekelt de Bond van Cannabisdetaillisten (BCD) de stigmatiserende en tendentieuze beweringen in haarraadsbrief van 11 april [7] over haar plannen met de coffeeshops. De brief van de BCD [8], gedateerd 17 mei, is ook aan de leden van de gemeenteraad toegezonden. Systematisch worden de claims en aannames van Halsema met feiten weerlegd. Als bijlagen zijn het in opdracht van de BCD door I&O Research uitgevoerde onderzoek ‘Toerisme in Amsterdam en de rol van coffeeshopbezoek’ toegevoegd en informatie over de Wet Bibob. In het kader van deze wet worden coffeeshops regelmatig aan een uitgebreid integriteitsonderzoek onderworpen.

Wet Bibob

Dat burgemeester Halsema de Amsterdamse coffeeshops herhaaldelijk in verband brengt met ondermijning en verwevenheid met criminele organisaties stuit de bond tegen de borst. ‘In het kader van de Wet Bibob’, schrijft BCD voorzitter Simone van Breda, ‘beschikt u namelijk niet alleen over alle gegevens van alle coffeeshops, maar heeft u ook alle bevoegdheden op grond van die wet om bij daadwerkelijke ondermijning of verwevenheid met de harddrugsmarkt exploitatievergunningen in te trekken of anderszins te handhaven. Dat doet u evenwel niet.’

Hoe groot de teleurstelling over de opstelling van burgemeester Halsema is, blijkt vooral in de laatste alinea’s van de brief. ‘Wij hebben in de afgelopen anderhalf jaar herhaaldelijk overleg met u gevoerd. Wij voelen ons in die overleggen niet gehoord. Belangrijke argumenten, relevant voor een objectieve besluitvorming, alsook de uitkomsten van het in opdracht van de BCD uitgevoerd onderzoek, heeft u ongemotiveerd terzijde geschoven. Wij hadden graag gezien dat ons overleg constructiever was verlopen.’

Grote kloof

Er gaapt een grote kloof tussen de ambitieuze voornemens over cannabis en coffeeshops in het ‘kneiterprogressieve’ nieuwe coalitieakkoord en de manier waarop de burgemeester de coffeeshops wegzet en bruuskeert. In het Amsterdams Akkoord staat onder het kopje Drugsbeleid: ‘Amsterdam loopt voorop bij regulering van softdrugs door zich ambitieus en flexibel op te stellen ten opzichte van experimenteerruimte die door het Rijk wordt geboden.We blijven lobbyen voor meer regelruimte en willen de achterdeur van de coffeeshop zo snel mogelijk reguleren. Als de mogelijkheid zich aandient doet Amsterdam graag mee aan experiment gesloten coffeeshopketen.’

Om deze ambities te realiseren zal de gemeente hoe dan ook samen moeten werken met de Amsterdamse coffeeshops. De ramkoers die Halsema heeft gekozen zet de van oudsher constructieve samenwerking tussen de gemeente en de coffeeshopbranche onnodig onder druk. Aan het slot van de brief aan de burgemeester schrijft BCD voorzitter van Breda: ‘Het is jammer dat u de coffeeshopbranche in Amsterdam ziet als een opponent en een broeinest voor het illegale circuit, waar wij jarenlang met uw voorgangers op constructieve en open wijze elan aan deze prachtige stad en nog mooiere inwoners hebben gegeven.’

Redactie BCD 2 juni 2022

Bronnen:
1: Amsterdams Akkoord, 25 mei 2022
https://www.amsterdam.nl/nieuws/coalitieakkoord/

2: Nieuw stadsbestuur in Amsterdam: ‘kneiterprogressief’, weinig geld, NRC, 25 mei 2022
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/05/25/nieuw-stadsbestuur-in-amsterdam-lin…

3: Job Cohen en Eberhard van der Laan wisten: wietpas is een ramp in Amsterdam, BCD website, 20 augustus 2020
https://www.coffeeshopbond.nl/blog/job-cohen-en-eberhard-van-der-laan-wisten…

4: Coffeeshops in Nederland 2020, Breuer & Intraval, augustus 2021
https://www.breuerintraval.nl/publicatie/coffeeshops-in-nederland-2020/

5: Kans is groot dat buitenlanders in Vlissingse coffeeshops mogen blijven komen, Omroep Zeeland, 18 mei 2022
https://www.omroepzeeland.nl/nieuws/14671952/kans-is-groot-dat-buitenlan…

6: Halsema wil alternatieven voor wietverbod toeristen: “Ik vind de gemeenteraad te stil”, AT5, 22 april 2022
https://www.at5.nl/artikelen/214821/halsema-wil-alternatieven-voor-wietv…

7: Raadsbrief Halsema over ‘Stand van zaken plannen beheersbare cannabismarkt en aanpak straatdealen, 11 april 2022
https://amsterdam.raadsinformatie.nl/document/11398587/1/2022-04-11+Raad…

8: Brief van de BCD aan burgemeester Halsema, 17 mei 2022
https://amsterdam.raadsinformatie.nl/document/11509180/1/Raadsadres+behe…