Congres De Transparante Keten: Zorg om werkbaar wietexperiment

Op 28 mei vond de tweede editie van het congres ‘De Transparante Keten’ plaats. Het congres stelde een breder perspectief op het wietexperiment centraal. De internationale cannabismarkt is immers sterk in ontwikkeling. Een groot deel van de betrokkenen bij het wietexperiment was erbij. De stemming was kritisch.

Van Agt trapt af tijdens het openingsfilmpje van het congres waarin het wietexperiment centraal staat. Binnen enkele minuten trekt het recente verleden voorbij, met pioniers als Wernard Bruining (Mellow Yellow) en Robert Jasper Grootveld (Low Lands Weedcompany) om via de sluiting van Coffeeshop Checkpoint (2008) uit te komen bij de start van het wietexperiment. De toon is gezet. Nederland is hard toe aan gereguleerde wiet.

Denken in kansen

Duncan Stutterheim (ID&T), topondernemer en organisator van dance events als Sensation en Mysteryland, is de eerste spreker van de dag. Hij trekt een vergelijking met de dancescene die zich in 25 jaar ontwikkelde van een underground markt tot een volwassen miljoenenindustrie. Het negatieve imago en de tegenwerking die hij kreeg bij het organiseren van grote feesten heeft ertoe geleid dat zijn organisatie steeds professioneler werd. Met die ervaring in het achterhoofd adviseert Stutterheim om ook over de cannabismarkt te denken in kansen in plaats van taboes. Ook stelt hij dat het politieke denken over dit onderwerp plaats moet maken voor ondernemend denken. Lang moest de oprichter van ID&T wachten op erkenning van zijn werk. Pas onder burgemeester Van der Laan werd de dance sector als volwaardig aanvaardt. “Het is fijn als je als ondernemer ook eens een compliment krijgt, dat je het gewoon goed doet,” verzucht Stutterheim. Maar dat is een kwestie van een lange adem, legt hij uit. Ooit word je geaccepteerd.

In de congreszaal in de Jaarbeurs in Utrecht zitten 160 man/vrouw aan grote ronde tafels. Beleidsmedewerkers, advocaten, ondernemers uit de cannabisindustrie en de tuinbouwsector, onderzoekers, journalisten, activisten, consumenten, het is een gevarieerd gezelschap. Vanwege de tropische temperaturen dragen sommigen een korte broek en teenslippers, anderen lopen in pak. Ze zijn samengekomen om te bespreken aan welke voorwaarden het wietexperiment zal moeten voldoen om te slagen. Grote afwezigen vandaag zijn de medewerkers van politie en justitie. Zij mogen niet komen van hun werkgever. Eén dappere politieman weerstaat de boycot van zijn baas en zit toch in de zaal. André Knottnerus, de voorzitter van de commissie die het wietexperiment voorbereidt, is ook aanwezig. Hij zal aandachtig luisteren.

Lessen uit de VS

Het congres is zeer professioneel georganiseerd door Stichting Epicurus en het Transnational Institute. Na een ochtendprogramma waarin de aanwezigen per tafel vanuit verschillende perspectieven proberen te bedenken welke uiteenlopende belangen er spelen rondom de regulering, volgt een middagprogramma. Clayton Mosher, een professor uit de staat Washington, een van de negen Amerikaanse staten met legale cannabis, legt uit wat de gevolgen zijn van het legaliseren. Veel belastinginkomsten voor de staat en veel minder criminaliteit zijn de belangrijkste pluspunten. En de prijs van wiet is gedaald met 80%. Mosher beschrijft ook hoe tegenstanders van regulering in de VS voortdurend rommelen met getallen uit onderzoeken, net als in Nederland. Daarna vertelt Barbara Brohl uit Denver hoe Colorado in 14 maanden de legalisering van cannabis regelde. Dat gebeurde in goede samenwerking met alle betrokken belangengroepen, legt Brohl uit. Legaliseren van cannabis is vooral iets dat je niet van bovenaf regelt maar gezamenlijk in goed overleg, is de boodschap uit Colorado.

Meteen reguleren is beter

Vreemd eigenlijk dat we hier in Nederland een experiment moeten optuigen om de regulering van cannabis te kunnen bewerkstelligen, merkt Arjan Roskam van The Greenhouse op, als presentator Ruben Maes hem het woord geeft. Andere landen legaliseren de wiet zonder eerst een experiment uit te voeren. Op de beurs in Canada kun je miljoenen in cannabisaandelen investeren. Aanwezigen uit de tuinbouwsector luisteren geboeid. Hun maakt het niet uit welk gewas ze kweken. Zolang het maar legaal is en rendabel. De tuinbouwsector zal alleen in de cannabis investeren als ze die investeringen niet na vier jaar moeten terugdraaien. Coffeeshopondernemers op het congres benadrukken nogmaals hoe belangrijk het is dat het aantal gereguleerde soorten dat tijdens het experiment in de coffeeshops wordt aangeboden niet beperkt moet zijn tot een handvol en dat de kwaliteit goed moet zijn. Ook de prijs moet concurrerend zijn voor het aanbod op de zwarte markt. Liefst zouden ze ook de mogelijkheid willen openhouden om samen te werken met hun eigen telers, bijvoorbeeld in wietteeltverzamelgebouwen. Gemeenten willen langzamerhand toch wel graag weten wat de concrete plannen zijn met die gereguleerde wietteelt.

Vertrouwen

Na de Amerikaanse inbreng kijken we naar een fictieve nieuwsuitzending van 2024 met een terugblik op het experiment. Ex-premier Rutte opent het tiende wietteeltverzamelgebouw en gaat samen met de koning naar Marokko om een deal te sluiten over de import van hasj van Marokkaanse boeren. Het experiment werkt alleen als coffeeshops hun eigen telers kunnen blijven inzetten, is de boodschap.

Arnout de Vries (TNO), Thomas Rau (Legale Cannabis Coalitie) en Nicole Maalsté (publicist en researcher) bespreken na het fictieve journaal de uitkomsten van de tafelgesprekken van die ochtend. Daarbij legt de Vries uit hoe blockchain technologie kan helpen bij de transparante logistiek van de cannabismarkt, van zaadje tot de wiet die een consument in de coffeeshop koopt. Maalsté zegt dat de gereguleerde wiet langzaam en gefaseerd moet worden ingevoerd om onrust op de markt te voorkomen. In heel Nederland, en niet slechts in 6-10 gemeenten. Daarbij moet het proces constant worden gemonitord, zodat er direct kan worden ingegrepen als de boel uit de klauwen zou lopen. Rau benadrukt dat het experiment alleen kan slagen als de BV Nederland de cannabissector in de armen sluit en met deze sector zal gaan samenwerken. De overheid moet vertrouwen in de cannabissector hebben.

Opgewekte moedeloosheid

Met het congres De Transparante Keten laat de organisatie zien in staat te zijn om een breed scala aan geïnteresseerden in de toekomst van de Nederlandse cannabismarkt bijeen te brengen. Die toekomst is van iedereen samen en niet slechts van de overheid of een ministerie, dat – zoals reeds gezegd- schittert in afwezigheid. De boodschap uit Colorado dat je goed naar alle betrokken partijen moet blijven luisteren blijft hangen bij de congresgangers.

De toon van de dag is hoopvol, waar het gaat om het wietexperiment, maar zeker ook bezorgd. Er staat heel wat op het spel, en de eerste geluiden over de mogelijk invulling van het experiment waren niet overwegend positief. Na een dag waarin deze reële zorgen over het experiment vanuit gemeenten, juristen, de cannabissector en de tuinbouwindustrie op tafel komen geeft columnist Nico Dijkshoorn (DWDD) een impressie van de dag.

De podiumcolumnist geeft een humorvolle twist aan de dag. Kunnen we geen placebo wiet verkopen aan artiesten die in NL optreden? vraagt Dijkshoorn zich af. Regelmatig staan die stoned op het podium hun gitaar aan te staren alsof ze een baby van een ander in hun armen hebben. Een man met Hawaï-shirt en korte broek kwalificeert hij als de leukste congresganger van het jaar.

Het valt Dijkshoorn op dat er een opgewekte moedeloosheid hangt bij de congresgangers maar toch sluit hij af met een welgemeend compliment: “U bent kikkers die dapper kwaken naar de reiger.” En daar moet je het dan maar mee doen.

Redactie BCD, 31 mei 2018