Coffeeshops in tijden van Corona

De coronacrisis laat zien wat er met Amsterdam gebeurt als de toeristen uit de binnenstad worden gebannen, zoals het stadhuis dat overweegt via reanimatie van het ingezetenencriterium voor coffeeshopklanten. Mr. Maurice Veldman pleit voor erkenning van het maatschappelijk belang van de cannabissector.

De beelden van lange rijen wachtenden voor coffeeshops gingen de hele wereld over. Bezoekers van coffeeshops hadden maar een half uur om een voorraadje cannabis in te slaan voordat de op 15 maart 2020 aangekondigde drastische maatregelen een feit zouden zijn. Hutje aan mutje samen in de rij, niks aan de hand.

Nieuw afstandscriterium

Pakweg een week later zijn de rijen wachtenden ver te zoeken. De coffeeshops bleven toch open als afhaalloket en een nieuw afstandscriterium was een feit. Het oude afstandscriterium was bedoeld om coffeeshops te sluiten, het nieuwe afstandscriterium is juist een voorwaarde om coffeeshops open te houden. Minstens anderhalve meter afstand tussen bezoekers moet mensen behoeden voor besmetting met het coronavirus.

Verlaten straten

Een wandeling over het Damrak richting het Wallengebied. Alle eet- en drinkgelegenheden zijn in ieder geval de komende weken dicht. Het coronavirus heeft grote impact op het straatleven, dat is gedecimeerd tot enkele voetgangers en fietsers. Mensen lopen wezenloos rond op zoek naar vertier dat het handelsmerk was van de binnenstad, maar nu ver te zoeken is.

Coffeeshops als loketten

Een blik op de luifels van de coffeeshops sluit naadloos aan bij het wezenloze straatbeeld. Er is bijna niemand te bekennen, ruim een week na de bekendmaking van het grote onheil dat het hele land de komende tijd in zijn greep zal houden. De Amsterdamse binnenstad zal de komende weken naar verwachting niet opleven. De maatregelen zijn verscherpt en zullen waarschijnlijk nog scherper worden. Zonder goede reden moet je gewoon binnen blijven.

Toeristen naar huis

Zo goed als alle toeristen zijn schielijk huiswaarts gekeerd, naar verluidt staat zo’n 90 procent van de hotelkamers leeg. Restaurants zijn gesloten, ondanks de toezegging van de Minister van Volksgezondheid dat restaurants en coffeeshops als afhaalfunctie wel open mogen. Hoe zit het met de coffeeshops? Staan er rijen voor de deur nu niemand naar binnen mag?

Was dat maar waar, zou menig exploitant mijmerend opmerken. Het koortsachtige vertrek van zo goed als alle toeristen uit de Amsterdamse binnenstad heeft niet alleen geleid tot acute leegstand van hotels, maar ook tot grote luwte bij de verkooppunten van coffeeshops in de binnenstad. Alsmede door opehffing van de horecafunctie zijn de omzetten in de binnenstad aanzienlijk gedaald.

Ook coffeeshops nemen maatregelen

Coffeeshops mogen dan als afhaalloket open zijn, exploitanten zien zich, net als de rest van de horeca, genoodzaakt arbeidstijdverkorting aan te vragen voor het personeel. De kosten zijn exorbitant. Dat veel coffeeshops wat meer vlees op de botten hebben dan veel andere horeca maakt dit niet anders. De handreiking van de overheid van uitstel van belastingen is een welkome maatregel voor de komende drie maanden, maar laat onverlet dat de totale schade enorm zal zijn. Niemand weet waar het heen zal gaan.

Effecten coronacrisis maatstaf voor toekomstige maatregelen in Amsterdam

Voor de uitbraak van de pandemie kondigde de burgemeester aan de komende zomer verkenningen te willen doen van maatregelen om de druk van de toeristenstroom op de binnenstad te verlichten. De gemeente is geadviseerd het mes in deze toestroom toeristen te zetten waarbij allerlei ingrijpende maatregelen worden voorgesteld zoals het ingezetenencriterium weer uit de mottenballen te trekken.

De razendsnelle metamorfose van de Amsterdamse binnenstad in de tijden van corona van poel der zonde naar een verlaten kerkhof geeft een idee hoe de stad eruit zou zien als de plannen van het Amsterdamse stadsbestuur bewaarheid worden. Dit is het Amsterdam van de toekomst als toeristen deels uit de binnenstad zijn geweerd door invoering van het ingezetenencriterium. Reanimatie van het ingezetenencriterium geldt als de ultieme maatregel om cannabisliefhebbers van buiten Nederland weg te jagen uit Amsterdam. Het zou gaan om 22% van alle toeristen die voor een gang naar de hoofdstad allereerst coffeeshops willen bezoeken. Als ruim eenvijfde -of een deel ervan- weg blijft dan kan met de huidige bezetting van hotels aardig worden berekend wat de schade is. De coronacrisis kan zodoende worden gebruikt om de gevolgen van voorgestelde maatregelen in beeld te brengen.

Maatschappelijke functie coffeeshops onderstreept

Het besluit van de regering om coffeeshops als afhaalfunctie toe te staan is niet ingegeven door een effectieve lobby van brancheverenigingen of door sympathie van de overheid voor coffeeshophouders. Deze snelle beslissing is het gevolg van direct opdoemende problemen van openbare orde omdat straatdealers onmiddellijk overgingen tot verkoop op straat. Dit zou weer leiden tot flinke openbare ordeproblemen en dat kon de overheid er nu net niet bij hebben. Dergelijke problemen werden direct aangekaart door burgemeesters in het Zuiden van het land.

De uitzonderingspositie van coffeeshops op de algemene regel de horeca op slot te gooien is het overtuigende bewijs van de onmisbare maatschappelijke functie die coffeeshops vervullen. Als de crisis voorbij is kan de Bond van Cannabisdetaillisten dit wapenfeit gebruiken om de overheid te overtuigen nu toch echt met gepaste snelheid maatregelen te nemen om cannabis als verboden middel uit de Opiumwet te schrappen. Bescherming van de openbare orde was ooit één van de drijfveren om het gedoogbeleid in te voeren. Ditzelfde argument kan nu dé zingevende impuls zijn om door te pakken en de Opiumwet te moderniseren. Om te beginnen door cannabis niet langer als illegale drug te beschouwen.

Mr. Maurice Veldman, Amsterdam 26 maart 2020