Burgemeesters op oorlogspad zien rechtsstaat over het hoofd

Een van de grootste gevaren van thuisteelt of bezit van meer dan vijf hennepplanten (al dan niet voor eigen medicinaal gebruik) is de sluiting van de woning van de gebruiker voor drie maanden of langer. Overal in Nederland worden op last van de burgemeester woningen dichtgetimmerd. Ook als er sprake is van minder dan vijf planten. Maar kan dit juridisch wel door de beugel? Dat is de vraag waarover cannabisadvocaat mr. Maurice Veldman zich buigt.

Enorme toename sluiting van panden

In 2016 zijn maar liefst meer dan duizend panden gesloten vanwege de aanwezigheid van drugs. Er ligt een wetsvoorstel klaar dat de sluitingsbevoegdheid nog verder uitbreidt. Veel cannabisliefhebbers vrezen oprecht dat ze wellicht binnenkort onder de brug moeten slapen vanwege hun passie voor blowen.

Meer dan vijf gram: woning dichtgespijkerd

Veel burgemeesters hebben het sluiten van woningen en het op straat zetten van hun bewoners tot hun favoriete hobby gemaakt. De burgervaders van Zeeland en Brabant verklaarden vereend dat elke woning waar meer dan vijf gram hennep wordt gevonden rücksichtslos wordt dichtgespijkerd. Wat de rechter hiervan vindt deert de burgervaders niet. Toch zou het lokale bevoegde gezag er beter aan hebben gedaan eerst eens de juristen in het stadhuis te consulteren.

Rechters steeds kritischer bij toetsen Damoclesbeleid

In de rechtszaal wordt de botte aanpak van de burgervaders in toenemende mate kritisch getoetst. Het is voor de burgemeester geen gelopen race als hij een woning sluit voor de vondst van bijvoorbeeld 50 gram hennep. Bij teelt voor eigen (medicinaal) gebruik loont het de moeite de gang naar de rechter te maken.

Geen handel maar eigen gebruik: geen sluiting

Het sluiten van gebouwen is alleen mogelijk als er hennep ligt die voor de handel is bestemd. Als je goed kunt uitleggen dat je de eigen teelt nodig hebt voor medicinaal gebruik en er geen indicaties voor handel zijn dan kan niet worden volgehouden dat de hennep voor handel was bedoeld. Dit leidt in de praktijk in een voorlopige voorziening tot het schorsen van de last tot bestuursdwang, die nodig is voor de feitelijke sluiting. In de bodemprocedure moet de huurder dan in zijn gelijk worden gesteld.

Sluiting door rechter geschorst

Zo bezien valt er nogal wat af te doen aan de oorlogsverklaringen van de burgemeesters. Vorige week nog probeerde de burgemeester van Alphen aan den Rijn een bedrijfspand van een cliënt van mij voor drie maanden te sluiten nadat een voltallige politiebrigade welgeteld drie (!) klonen had ontdekt. Voor de tweede keer in korte tijd werd een kostbare NEN-gekeurde kweekkas in beslag genomen. De toegestane thuisteelt was bedoeld voor medicinaal gebruik van de eigenaar van het bedrijf. De burgemeester ontwaarde in dit alles ernstige ondermijnende criminaliteit waarvoor de samenleving diende te worden behoed en ging over tot de sluiting van het bedrijf voor drie maanden. De Haagse voorzieningenrechter nam mijn cliënt in bescherming en schorste de sluiting nog diezelfde dag.

Ook in andere zaken won de medicinale gebruiker het van de burgemeester. Geen handelsindicatie dus geen bestuursdwang. Dit principe zou ook moeten gelden voor de recreatieve gebruiker die voor eigen consumptie teelt. Ik ben nog geen uitspraken over recreatief gebruik tegengekomen, maar die zullen er ongetwijfeld komen.

Pas op voor handelsindicatie

Een handelsindicatie wordt al snel aangenomen als er gripzakjes liggen, een weegschaal aanwezig is of als er klachten van omwonenden zijn. Het sluiten van gebouwen beoogt primair drugshandel tegen te gaan, al dan niet vanuit het te sluiten pand.

Ondermijnende criminaliteit versus eigen gebruik

Wat het sluiten van een woning van een medicinale of recreatieve cannabisconsument te maken heeft met de strijd tegen ondermijnende criminaliteit kan geen enkele burgemeester uitleggen. Zolang je goed kunt betogen dat er geen sprake is van handel maak je een goede kans. Dit betekent helaas niet dat de verhuurder je niet kan ontruimen. Die komt in de praktijk vaak direct in actie zodat je je huis kwijt bent. Ga direct naar een goede huurrechtadvocaat dan maak je misschien een kans.

Huuropzegging heeft niets te maken met het sluiten door de burgemeester. Vooral mensen met een eigen huis kunnen profiteren van de kritische houding van rechters als de hennep niets te maken heeft met handel. Dat bij eigen teelt van maximaal vijf planten altijd sprake is van meer dan vijf gram en dat dit van de Hoge Raad mag is inmiddels voor iedereen wel duidelijk. Dat wordt dus nog spannend dit jaar. Veel beleidsregels zullen moeten sneuvelen omdat deze in strijd zijn met de Aanwijzing Opiumwet en de vijf plantenregel.

Burgemeesters willen wetgever worden

De burgemeesters willen zich als bestuurders ook nog eens mengen in de wetgevende macht door te eisen dat voorlopige hechtenis mogelijk moet worden bij deelname aan georganiseerde criminaliteit. Zij hebben al een ‘proeve van wetgeving’ naar minister Grapperhaus gestuurd. Deze regioburgemeesters zijn kennelijk vergeten dat zij behoren tot de uitvoerende macht. Een van de pijlers van de rechtsstaat is de Trias Politica, de scheiding van wetgevende, rechterlijke en uitvoerende macht. Maar in hun kruistocht tegen die heidense hennepplant hebben de godvrezende burgervaders uit de provincie dit leidende principe even uit het oog verloren.

Zolang het gaat over de bestrijding van cannabis is niets te dol. Ik ben benieuwd welke gezagsdrager als eerste struikelt nu het wapengekletter in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen ongekende vormen aanneemt. We gaan het zien.

door mr. Maurice Veldman
Amsterdam 31 januari 2018