Wietexperiment is onomkeerbaar

Het wietexperiment beroert de gemoederen. Als het experiment goed wordt opgezet, zal de illegale markt het afleggen tegen de coffeeshop. Maar bij een ondoordacht uitgevoerd experiment zou de illegale markt wel eens groter kunnen worden dan ooit. Het wietexperiment is onomkeerbaar. Een nieuwsbericht over het wietexperiment op de site van de rijksoverheid op 9 maart 2018 geeft stof tot nadenken.

Goede wiet, einde 500 gram

Bij het nieuwsbericht is een lijst gevoegd met vragen en richtlijnen voor de adviescommissie die het wietexperiment aan het voorbereiden is. Daarin staat: ”De coffeeshops in de deelnemende gemeenten moeten worden voorzien van op kwaliteit gecontroleerde hennep. Daarnaast moet er voldoende hennep zijn die in diverse soorten beschikbaar is, zodat er een representatief assortiment beschikbaar is.” Dat klinkt goed. Ook de maximale handelsvoorraad van 500 gram lijkt niet meer heilig tijdens het experiment. “Binnen het experiment mag, binnen een marge, van de huidige maximale handelsvoorraad worden afgeweken.” Zou het dan toch…?

Experimenteerfase

In het nieuwsbericht zelf staan echter zaken die gefronste wenkbrauwen opleveren. Vooral waar het gaat om de omschrijving van de experimenteerfase en de afbouwfase. “In de concept wettekst is een termijn van vier jaar voor de experimenteerfase voorzien.” Vier jaar is wel een heel lange tijd voor een experiment. In Canada is wiet vanaf deze zomer legaal. In California, Colorado en nog een paar staten in de VS is dat nu al het geval. Nederlandse tuinbouwbedrijven lonken naar de overkant van de Atlantische Oceaan, veel Nederlandse expertise vloeit weg uit ons land. Het is nu overal aan het gebeuren. Grote ondernemers staan ook in Nederland in de startblokken om wiet in Nederland grootschalig als normaal tuinbouwgewas te gaan kweken zodra cannabis een gelegaliseerde plant is.

Arjan Roskam (Greenhouse): “We wachten hier al jaren op.”

Het wietexperiment moet uiteindelijk leiden tot landelijke regulering van de cannabisbranche. Het experiment zal zich moeten richten op de vraag hóe de cannabis gereguleerd gaat worden. Niet óf er wordt gereguleerd. Maar als we eerst vier jaar gaan experimenteren en evalueren voordat de situatie eindelijk legaal is, lopen we een straatlengte achter op Amerika en Canada. Grote ondernemers in Nederland zien dat jarenlange wachten niet zitten. Arjan Roskam (Greenhouse): “We wachten hier al jaren op. Als we over twee jaar een experiment van vier jaar gaan doen en daarna nog gaan evalueren, dan heeft inmiddels al zo’n beetje de halve wereld cannabis gelegaliseerd of gereguleerd. Op die manier gaan we echt de boot missen en steken alle landen ons voorbij.” Grote investeerders investeren miljoenen in projecten in Canada en Amerika. Als Nederland nu geen daadkracht toont en actie onderneemt kunnen we de ontwikkelingen op geen enkele manier meer sturen. Dan laat je het gewoon aan anderen over.

Afbouwfase

The devil is in the details, wordt wel beweerd. Volgens het nieuwsbericht komt er na vier jaar experimenteren een afbouwperiode van zes maanden om terug te keren naar de situatie van voor het experiment. Dat is een dwaalgedachte. Een coffeeshopondernemer heeft vaak jaren moeten werken aan het opbouwen van een netwerk van toeleveranciers. Het is nauwelijks denkbaar dat een coffeeshopondernemer die aan het experiment deelneemt eerst afscheid neemt van die toeleveranciers, om vier jaar later een nieuw netwerk op te moeten bouwen.

Dat oude netwerk gaat natuurlijk niet vier jaar wachten tot het experiment voorbij is om zijn diensten opnieuw aan te bieden. In het voorgestelde half jaar kan de ondernemer nooit een nieuw netwerk van toeleveranciers opbouwen, als het al ooit zal lukken. De kans is groot dat hij dan met minder prettige toeleveranciers in zee zal moeten, om zijn coffeeshop open te houden. Het komt er in veel gevallen op neer dat de coffeeshop na het experiment zijn deuren kan sluiten.

Onomkeerbaar

En wat gebeurt er met telers, die tijdens het experiment met een vergunning kweekten? Moeten deze tijdelijk ‘legale’ telers na afloop van het experiment weer de illegaliteit in? Welke ondernemer is bereid om een flinke investering te doen in een project waarvan de afloop zo ongewis is?

Het zijn vragen die een hoop onrust veroorzaken. Onrust is niet goed. Coffeeshops vormen een belangrijke schakel in de Nederlandse distributie van cannabis. Als de coffeeshops wegvallen wordt de cannabismarkt een stuk onoverzichtelijker en verdwijnt de samenwerking tussen de overheid en de cannabissector. Coffeeshops hebben bewezen functies in onze samenleving en genieten het vertrouwen van de consumenten. Het experiment mag nooit leiden tot een eliminatie van coffeeshops.

Je kunt er kort over zijn: Als het experiment is ingezet is afbouw geen optie. We hebben het hier niet over een experiment in een laboratorium van een universiteit. Het wietexperiment grijpt in op een bestaande markt waarbij grote (financiële) belangen op het spel staan. Regulering van de wietteelt via het wietexperiment is een onomkeerbaar proces.

Andere opzet

Het experiment moet een opmaat zijn naar verdere regulering van de cannabissector. Na het experiment kan er niet worden afgebouwd. Er kan alleen maar verder worden doorgebouwd.

Mocht er politiek gezien niet onder die afbouwoptie na het experiment uit te komen zijn, dan zou je het experiment anders moeten opzetten. Bijvoorbeeld door het experiment alleen uit te voeren onder ondernemers die meerdere coffeeshops hebben in verschillende gemeenten, of in verschillende wijken van een grotere stad. Een van de shops van de ondernemer doet dan mee aan het experiment, en de andere shop niet. In die andere shop blijft de ondernemer met zijn huidige toeleveranciers werken. Als de oude situatie na het experiment moet worden hersteld dan kan zo’n ondernemer veel makkelijker doorstarten via zijn oude netwerk aan toeleveranciers. Die raakt hij zo immers niet geheel kwijt.

De experimentwiet is dan een aanvulling op het normale assortiment van de coffeeshop.

Een andere optie is dat shops binnen het experiment naast gereguleerde cannabis ook nog cannabis via de nu nog bestaande netwerken te laten inkopen. De experimentwiet is dan een aanvulling op het normale assortiment van de coffeeshop. Zo kan goed worden gemeten in hoeverre de gereguleerde wiet aanslaat bij de consument. Als de gereguleerde toeleveranciers erin slagen om kwalitatief zo’n goede wiet te leveren dat het illegale aanbod niet meer nodig is, kan het experiment als geslaagd worden bestempeld. Het experiment wordt zo een uitdaging voor gereguleerde toeleveranciers om het illegale aanbod op prijs en kwaliteit de markt uit te drukken.

Minister Grapperhaus liet maandag op radio 1 weten dat de coffeeshopbonden bij het wietexperiment worden betrokken. De coffeeshopbonden vragen de minister daarom maar meteen met klem om rekening te houden met de onomkeerbaarheid van het experiment.

Redactie BCD – 13 maart 2018