Voorzitter in roerige tijden
Joachim Helms neemt op 23 mei afscheid als voorzitter van de BCD. Dit artikel blikt terug op zijn voorzitterschap waarin het coffeeshoplandschap sterk is veranderd.
In de praktijk van de afgelopen jaren bleek dat het voorzitterschap van de BCD een belangrijke factor was in het opkomen voor de belangen van coffeeshops in heel Nederland. Helms zat de bond stevig voor en was daarbij goed zichtbaar, voor de coffeeshops maar ook voor de buitenwacht. Er is in de vier jaar dat hij voorzitter was veel gebeurd in de Nederlandse coffeeshopbranche.
Bond is noodzaak
Na in 1995 te zijn begonnen bij de Green House in Amsterdam schoof Helms rond 2000 enkele keren aan bij het toenmalige bestuur van de BCD, waarin mensen als Henk de Vries, Paul Wilhelm en Huub Van den Brink de dienst uitmaakten. ‘Coffeeshops zijn voor mij onderdeel van een fantastisch systeem en een bond van coffeeshops is een noodzaak, was mijn mening toen al. Ik was met mijn 28 jaar toen nog maar een broekie maar ik nam me toen voor om me daar, als ik wat verder in mijn coffeeshop-carrière zou zijn, voor te gaan inzetten,’ herinnert Helms zich. Hij nam in 2015 het stokje over van Jan Goos die 11 jaar voorzitter was van de BCD: ‘Ik was er op dat moment klaar voor om die rol van voorzitter op mij te nemen. Er stond veel te gebeuren, dat was merkbaar aan de eerste signalen. Maar wat er precies zou gaan gebeuren was toen nog onduidelijk.’ De ALV van de bond koos in mei 2015 Helms als voorzitter.
Koudwatervrees
Het eerste jaar was het een beetje spartelen in het diepe voor de kersverse voorzitter. Een coffeeshop runnen is toch iets anders dan het aansturen van een coffeeshopbond, merkte Helms al meteen. ‘Als voorzitter heb je een plan nodig. Waar wil je met de bond naartoe? Het coffeeshoplandschap was verdeeld toen ik aantrad. Ik wilde daar verandering in aanbrengen. Samen staan we sterker, was een diep in mij geworteld gevoel.’ Helms ging daarom het land in om coffeeshops te bezoeken en zijn plannen te delen met vakgenoten. Hij ging praten met Wouter van Egmond, de voorzitter van de PCN, en woonde een PCN-vergadering bij. ‘Sommige ondernemers zaten daar wel een beetje vreemd bij te kijken. Maar na met hen te hebben gesproken begrepen ze dat het me ernst was om de coffeeshopgelederen te sluiten en toonden zij zich heel positief over mijn toenadering.’ Ook anderen in de sector moesten even wennen aan de nieuwe manier van het optreden van het boegbeeld van de BCD, maar uiteindelijk kon iedereen de reikende hand zeer waarderen. ‘Steeds meer mensen zagen in dat we waar mogelijk samen moesten gaan werken en de koudwatervrees verdween.’ Helms zocht overigens niet alleen toenadering tot de PCN, maar ook tot coffeeshops die geen lid waren.
Die zoektocht naar samenwerking had tot gevolg dat er bij de ALV in 2016 120 personen aanwezig waren. Dat was een fantastische opkomst! De bond begon merkbaar meer te leven.
Beschietingen coffeeshops 2016
Eind 2016 waren er een aantal ontwikkelingen tegelijk die veel van de voorzitter vroegen. Als eerste een hele serie beschietingen van verschillende coffeeshops in Amsterdam. ‘Op een gegeven moment werd er elke dag wel een coffeeshop beschoten. Dat had een grote impact op de getroffen coffeeshops, maar ook op andere shops in de stad en de bond. Ik was er als voorzitter van de BCD 24 uur per dag mee bezig en stond in nauw contact met burgemeester van der Laan. ‘De burgemeester had snel door dat het sluiten van de beschoten coffeeshops niet de juiste weg was. Dat creëerde meer problemen dan oplossingen.’ Er was veel crisisoverleg, op het hoogtepunt van de beschietingen meerdere keren per week. Van der Laan stond daarbij open voor de mening van Helms en vroeg hem: ‘Wat vind jij dan dat ik tegen de buurtbewoners van een beschoten coffeeshop moet zeggen als ik de zaak NIET sluit?’ Helms antwoordde: ‘Als je WEL sluit weten we in ieder geval zeker dat er morgen weer een shop wordt beschoten.’ Van der Laan ging om. Samen met Helms en advocaat Veldman stelde hij een convenant op. Coffeeshops die dat convenant tekenden zegden volledige medewerking toe bij het onderzoek naar de beschietingen. In ruil daarvoor zou de burgemeester, nadat de shop een week lang vrijwillig de deuren zou sluiten, verder geen sancties treffen tegen de shop.
Het was een heftige en intensieve periode voor de voorzitter. Zeker toen het restaurant dat bij de coffeeshops van Helms hoort ook nog eens werd beschoten. ‘Op dat moment komt alles griezelig dichtbij. Dat raakt je diep, zowel op het zakelijke als op het persoonlijke vlak.’
Helms ging met het voorstel voor het convenant naar de coffeeshops toe en bracht een groot deel van hen samen in Amsterdam Noord. Het convenant werd uiteindelijk door 95% van alle coffeeshops in de stad ondertekend. ‘Het was een trieste gelegenheid, maar het toonde aan dat het mogelijk is dat coffeeshops ergens samen de schouders onder kunnen zetten.’ Nadat het convenant was getekend stopten de beschietingen.
De afgelopen weken leek de zwarte periode van 2016 weer te keren. Nu gaat het daarbij vooral om aanslagen op coffeeshops met handgranaten in heel Noord-Holland en Utrecht. En naast coffeeshops treft het nu ook horecagelegenheden, sportscholen en een fysiotherapiepraktijk.
Wietwet en Cannabis Connect
Eind 2016 speelde nog iets. D66 werkte er hard aan om de Wietwet door de Tweede Kamer te krijgen. De Wietwet reguleert de achterdeur van de coffeeshops. In aanloop naar de stemming over de wet in de Tweede Kamer was er veel contact tussen Vera Bergkamp (D66, Tweede Kamer), Helms, de voorzitter van de PCN Hein Schafrat en Stichting Epicurus, die de bonden probeerde te laten samenwerken onder de noemer Cannabis Connect. ‘De politiek zocht naar een eenduidig aanspreekpunt binnen de coffeeshopbranche. Dat was er formeel nog niet. Het werd hoog tijd om de coffeeshops zoveel mogelijk op een lijn te krijgen.’ Maar hoe krijg je 500 coffeeshops op één lijn?
Epicurus, de BCD en de PCN organiseerden de eerste ondernemers-dag in Den Haag op 22 februari 2017, een dag nadat de Wietwet door de Tweede Kamer was aangenomen. Coffeeshopondernemers uit heel Nederland waren inmiddels wakker geworden. De opkomst in Den Haag was groot, de eerste ondernemers-dag van Cannabis Connect was een succes!
Bokswedstrijd
Voor Helms leverden de Wietwet en de ondernemers-dag andermaal twee enerverende etmalen op. Na het aannemen van de wet stond de telefoon roodgloeiend. Helms: ‘Ik heb die dag zeker 20 interviews gegeven aan media van over de hele wereld: AT5, NOS, RTL, BBC, CNN… Die avond zat ik tegenover Madeleine van Toorenburg (Tweede Kamer, CDA) bij Humberto Tan in RTL Late Night.’ De CDA politica is een uitgesproken tegenstander van cannabis en coffeeshops en spreekt van het “groene gif” en “de moordenaar van onze kinderen” als ze het over wiet heeft.
Helms: ‘Mijn omgeving raadde het af om tegenover Van Toorenburg in de arena te stappen. Ik besloot heel eigenwijs om toch aan te schuiven bij Tan en Van Toorenburg. Die avond voelde als een bokswedstrijd. Ik was nerveus. Er keken in die tijd ongeveer 2 miljoen mensen naar de uitzending en ik zat tegenover een zeer ervaren en gedreven politica. En dat doet wat met je, geloof me.’
Die februaridagen waren tekenend voor de doorbraak in coffeeshopland. Wat er precies zou gaan gebeuren was en is nog steeds niet tot in detail duidelijk, maar dat de ontwikkelingen zijn ingezet en dat coffeeshops daarbij samen moeten en willen optrekken ook.
Achterstand aan informatie
De afgelopen anderhalf jaar stonden in het teken van de voorbereiding op het Wietexperiment, in wezen een light-uitvoering van de Wietwet, die wacht op het moment om door de Eerste Kamer te worden aangenomen.
De stuurgroep van Cannabis Connect zat aan tafel bij de commissie Knottnerus en ambtenaren van de ministeries die betrokken zijn bij de wetgeving. Ook zijn er directe lijnen naar enkele leden van de Tweede Kamer. ‘Wat daarbij heel erg opvalt is de informatieachterstand bij politici en instanties,’ aldus Helms. ‘Het is hard nodig dat Den Haag die achterstand inloopt. Veel betrokkenen hebben nog steeds een eenzijdig beeld van coffeeshops. Ze hebben het idee dat shops jongeren wiet verkopen bijvoorbeeld. Ook hebben ze geen kennis van de cannabisconsument. We hebben in Den Haag bijvoorbeeld duidelijk gemaakt dat er veel verschillende consumenten zijn die allemaal iets anders roken. Een gevarieerd aanbod van wiet is van groot belang.’ Daarbij blijft Helms vechten tegen hardnekkige mythes, bijvoorbeeld dat je psychotisch wordt als je sterkere wietsoorten rookt. Ook in veel media zijn kennisachterstand en vooringenomenheid meer regel dan uitzondering.
Kleine stappen
Het informeren van ‘Den Haag’ betekent overigens niet dat ambtenaren en politici ineens allemaal heel anders gaan aankijken tegen coffeeshops en cannabis. ‘Dat is soms wel frustrerend. Dan heb je een paar goede gesprekken gehad met belangrijke mensen die hierover gaan, en dan wordt er toch iets anders besloten. Maar vaak kan dat ook niet anders waarschijnlijk, want naast de stem van de coffeeshopsector klinken er ook stemmen van andere belangenbehartigers op het Binnenhof. Maar je moet in ieder geval je stem laten horen. Daarbij is het van groot belang om je huiswerk goed te doen en de toon waarop je spreekt aan te passen aan je gesprekspartners. Als je in Den Haag alleen maar gaat zitten schreeuwen dat het op jouw manier moet, gaat je stem verloren. Het gaat om een goede band creëren, waarbij je moet accepteren dat je maar kleine stappen kunt zetten en het nooit precies gaat zoals jij dat eigenlijk zou willen.’
Toekomst
Helms neemt afscheid als voorzitter van de BCD op 23 mei. Maar niet zonder een laatste woord over zijn toekomstblik op de sector: ‘Cannabis is gelegaliseerd in Canada en delen van de VS. Er komt een coffeeshopexperiment aan met gevolgen voor alle coffeeshops in Nederland. We kunnen als coffeeshopsector niet meer onze kop in het zand steken en hopen dat het onze tijd wel zal duren. Je zult je als coffeeshopondernemer ook buiten je eigen winkel moeten begeven en bedenken hoe je om wil gaan met de nieuwe situatie. Wil je dat alleen doen, of wil je daarbij samen met anderen optrekken? Mijn stellige overtuiging is dat we dat samen moeten doen. Coffeeshops moeten zich zoveel mogelijk in bonden verenigen en die bonden moeten samenwerken, en misschien zelfs wel samengaan.’
In dit artikel wil Helms tot slot zijn dank uitspreken aan een aantal mensen, waaronder oud-voorzitter Jan Goos. ‘Ik nam het stokje van hem over. Hij was bijna drie keer zo lang voorzitter als ik. Ik kan daar alleen maar groot respect voor tonen. Dank ook aan August de Loor, advocaat Maurice Veldman en alle andere mensen die mij hebben bijgestaan met raad en daad. En mijn voorzitterschap zou ik verder onmogelijk kunnen hebben uitvoeren zonder secretaris Ferry de Boer, die vier jaar lang mijn rechterhand is geweest en met wie ik soms dagelijks contact had: Dank Fer!’
Helms is na mei geen voorzitter meer maar stelt zich nog wel beschikbaar voor bestuursfuncties.
Redactie BCD, 15 april 2019