Lessen uit Canada

Canada was ons voor en legaliseerde cannabis 10 maanden geleden. Wat kan Nederland ervan leren?

Canada is een van de niet-Europese landen die op een aantal vlakken (mentaliteit, (jongeren)cultuur, kijk op de inrichting van de samenleving) sterke overeenkomsten vertoont met Nederland. Ergens voelen veel Nederlanders zich verbonden met Canadezen. Het land legaliseerde cannabis in oktober 2018.

Toen de liberaal Justin Trudeau in 2015 aantrad als premier van Canada begon hij aan het uitwerken van zijn verkiezingsbelofte om cannabis in Canada te legaliseren. Geen gemakkelijke klus, bleek in de aanloop naar oktober 2018. De datum waarop de eerste wiet legaal over de toonbank ging werd meerdere malen uitgesteld vanwege allerlei aanloopperikelen. Aan de andere kant veroorzaakte de beweging naar het legaliseren een ware economische vloedgolf die ook ver buiten Canada merkbaar was. Naast de patiënt is ook de consument inmiddels toe aan de brede variëteit aan producten op basis van cannabis, en dit gaat verder dan alleen THC houdende, rookbare of eetbare producten. In Canada komen in oktober ook legale lichaamsverzorgende (huid, nagel en haar) producten op basis van cannabis op de markt.

Illegale markt onderdrukken

Het doel van de legalisering van cannabis in Canada is om volwassenen toegang te geven tot op kwaliteit gecontroleerde cannabisproducten waarvan bekend is hoe sterk ze zijn. De bedoeling is dat legale cannabisproducten de illegale markt de wind uit de zeilen neemt. Verder moet legalisering ertoe bijdragen dat de cannabisconsumptie onder jongeren daalt en het risico op ‘accidental consumption’ van cannabis door jongeren afneemt.

Regels

‘Iedereen’ kijkt momenteel naar Canada. Health Canada, het ministerie van de Canadese regering dat verantwoordelijk is voor de nationale volksgezondheid, bepaalt de regels die gelden voor de verkoop van legale cannabisproducten. Omdat het legaliseren van cannabis zowel nationaal als internationaal onder een vergrootglas ligt, wilde Health Canada geen fouten maken. Om de Canadezen te beschermen tegen mogelijke negatieve effecten van het gebruik van cannabis worden uiterst strenge eisen gesteld aan alle details die met de productie en distributie van de cannabis van doen hebben. Health Canada timmerde alles dicht.

Het werkt niet optimaal

De regels die zijn opgelegd leiden er echter toe dat de situatie nog niet helemaal op rolletjes loopt. Nog slechts een klein deel van de consumenten consumeert legale wiet, de zwarte markt is nog steeds veel groter dan de legale markt. Dat heeft meerdere redenen.

Licensed Producers (LP’s, de telers met een licentie) leveren inferieure – vaak bestraalde wiet – voor hoge prijzen. De variatie aan legale producten is onvoldoende omdat de toegestane genetica beperkt is. Betrokkenen zijn het erover eens dat dat komt door de eisen die Health Canada stelt aan onder meer de teelt en de verpakking. Daarnaast heeft het land te maken met de teeltproblemen. De Canadezen telen in grote kassen, zoals in het Nederlandse Westland. Maar waar de tomatenteelt in het Westland floreert, blijft de legale wietoogst in Canada ondermaats. De telers hebben erg veel moeite met de bestrijding van meeldauw, mijt en schimmel. Er is in Canada weinig ervaring met zowel grootschalige kassenteelt als met het gebruik van organische bestrijdingsmiddelen. Ook zijn veel plantsoorten die worden gebruikt niet geschikt voor de teelt in kassen. In een kas groeit een plant nou eenmaal anders dan buiten in de volle grond of indoor in een afgesloten ruimte waar licht en lucht 100% kunnen worden gecontroleerd.

Nederland doet er daarom goed aan om te starten met de teelt in kleinschalige teeltfaciliteiten, deels in kassen, deels ook indoor. Nederland heeft veel ervaring met indoor cannabisteelt met 100% controle op licht en lucht, en dat is toch net wat anders dan tomatenteelt in kassen. Door meerdere kleinschalige teeltprojecten te starten die verschillende teeltwijzen (kassen, maar ook indoor) hanteren vergroot de kans op een succesvol experiment. Het delen van ervaringen tussen de verschillende telers schept een stabiel kader waarin eventueel kan worden toegewerkt naar grootschaligere teelt in de toekomst.

Staatswinkels

Naast productieproblemen kampt Canada ook met problemen in de distributie en de logistiek. Voor het openen van legale verkooppunten van cannabis gelden in iedere Canadese provincie andere regels. Deze regels maken het niet eenvoudig om zo’n verkooppunt te openen en het starten van zo’n verkooppunt kan daarbij aardig in de papieren lopen. In een aantal provincies vallen de verkooppunten onder controle van de lokale overheid (‘staats’winkels). Het is de vraag of consumenten daar graag heen gaan. Omdat cannabis jarenlang is gedemoniseerd lopen consumenten nou eenmaal niet warm om zich in (gecontroleerde) staatswinkels bloot te geven als cannabisconsument.

Verpakking

Een artikel dat recent op deze site verscheen ging al in op de problemen met de verpakking van de cannabis in Canada. De strenge regelgeving daaromtrent schiet zijn doel voorbij. De steriele ondoorzichtige verpakking stoot consumenten af, die de wiet liever ruiken en voelen voor ze het product kopen. Consumenten willen op zijn minst kunnen zien wat ze kopen door een transparante verpakking.

Alles in één keer omgooien

In Canada is in oktober vorig jaar het nieuwe systeem in één keer ingevoerd. Ook dat zou ertoe kunnen hebben bijgedragen dat het allemaal niet meteen soepel loopt. Het produceren van de vereiste kwaliteit en hoeveelheden en die goed verpakken, opslaan en distribueren vormt een grote logistieke uitdaging. Op de illegale markt gaat er veel eenvoudiger aan toe. De zwarte markt kent geen overheidsregels maar kan vrij inspelen op de marktvraag. Wil je de illegale markt een slag toebrengen, zul je als overheid een wat flexibelere houding moeten hebben. Ook wat dat betreft zijn er lessen te trekken in Nederland.

Edibles

Er gaan ook dingen goed in Canada. Zoals het plan om edibles te legaliseren. Op 17 oktober 2019 worden edibles en extracten gelegaliseerd. Een jaar later geldt hetzelfde voor cannabisolie (THC). In de uitleg die Health Canada hierover geeft is te lezen dat de legalisering van edibles voortkomt uit de positieve ervaringen met edibles in de Verenigde Staten, waar de consumptie van edibles een groot deel uitmaakt van de totale consumptie, mede omdat ze het gebruik van tabak overbodig maken.

De toegestane edibles bevatten maximaal 10 mg THC. Dat is een relatief lage dosis THC. Het is een goede strategie om met dit soort kleine doses te werken. Een kleine dosis heeft een mild effect. Liefhebbers van een wat sterker effect kunnen makkelijk een dosis extra nemen. Zo kan de consument de werking van de edibles optimaal doseren.

Het zou een goed idee zijn om ook in Nederland edibles wat meer te omarmen en ook candies, drankjes en andere eetbare THC-bevattende producten toe te staan, naast de in sommige steden toegestane ‘spacecake’. De kleinere porties maken edibles goed doseerbaar. En goede voorlichting door personeel van coffeeshops kan van edibles een product maken dat een gezondere vorm van cannabisconsumptie faciliteert dan roken.

Maximering consumentenprijs

De strenge regels in Canada leiden tot een hoge productprijs en een lage kwaliteit. Veel telers met een licentie slagen er nog niet in om de wiet te kweken die ze zouden willen kweken. De distributie en verkoop van wiet is ook nog niet waar deze moet zijn. Een ander probleem in Ontario, het drukst bevolkte deel van Canada is het prijsmaximum voor consumenten gehanteerd door de OCS, de overheidsorganisatie die de online verkoop van recreatieve cannabis regelt. Door die maximering van de consumentenprijs is het voor telers niet meer haalbaar (vanwege de winstmarges) om sativa’s te telen. Sativa’s staan langer en hebben meestal een veel mildere werking dan Indica’s. Een technisch verhaal, maar het leidt tot een verschraling van het aanbod. En dat is weer reden voor consumenten om hun wiet buiten de legale markt te zoeken. Moraal van dit verhaal: Waar het aankomt op ondernemers vraagstukken zoals het vaststellen van de prijs zou de overheid de markt zijn gang moeten laten gaan (geen maximum prijsstelling maar ook geen minimumprijs).

Veel te verliezen

Het merendeel van de consumenten in Canada koopt zijn wiet nog steeds op de illegale markt. Dat was niet de bedoeling, al lijkt de situatie langzaam te verbeteren. Canada heeft op zich niets te verliezen. Er was – en is een grote zwarte markt die op den duur wel af zal nemen, als Health Canada inziet dat een versoepeling van de regels onvermijdelijk is en de telers in staat zullen zijn om betere wiet te telen. Nederland daarentegen heeft wel degelijk iets te verliezen. In Nederland is er een werkend gedoogd distributiesysteem met coffeeshops, het resultaat van een proces dat in jaren is opgebouwd, een systeem dat is gebaseerd op vertrouwen. Het is misschien geen perfect systeem omdat de achterdeur nog steeds niet is geregeld, maar het werkt en is vooralsnog een beter wapen tegen de illegale cannabisverkoop dan de legale wiet in Canada. Nederland doet er daarom goed aan om wat er in Canada gaande is goed te bestuderen en te interpreteren, de goede dingen over te nemen en alternatieven te zoeken voor de zaken die niet goed gaan.

Redactie BCD, 19 augustus 2019