BCD bezoekt Europees Parlement: ‘Nederlandse model staat er niet goed op’

Hoe krijg je in Brussel iets voor elkaar? Is er een Europees softdrugsbeleid? Welke problemen lossen we op met legalisering? Deze vragen kwamen aan bod bij het werkbezoek van de BCD aan het Europees Parlement in Brussel op 20 maart. Europarlementariër Dorien Rookmaker ontving de coffeeshopondernemers en waarschuwde hen. ‘Het Nederlandse model staat er niet goed op.’

Door het grote aantal last minute afzeggingen verkende een relatief kleine groep het hart van de Europese politiek. Naast leden van de BCD was ook PCN voorzitter Sander Hewitt naar Brussel gereisd om aan dit bijzondere werkbezoek deel te nemen. Derrick Bergman, journalist en voorzitter van de stichting VOC [https://voc-nederland.org/], was mee om verslag te doen. Dorien Rookmaker ontving de groep met twee beleidsmedewerkers, twee stagiaires en de nummer twee op de lijst van haar partij Meer Directe Democratie voor de Europese Verkiezingen in juni, Hester Bais. BCD voorzitter Simone van Breda staat derde op deze lijst.

Forum voor Democratie

Rookmaker is een van de vijf oprichters van Legalise It EP, een groepje Europarlementariërs die voorstander zijn van legalisering van cannabis. De andere leden komen uit Ierland, Tsjechië, Malta en Luxemburg en zitten anders dan zij zelf in de progressieve hoek. Rookmaker heeft een achtergrond als bankier, was tot 2018 lid van D66 en was daarna actief voor Forum voor Democratie en de Groep Otten. Sinds 2020 zit ze in het Europees Parlement namens Meer Directe Democratie. 

Alle politieke partijen in het Europees Parlement zijn lid van een groep met gelijkgestemde partijen uit andere landen. De grootste twee zijn de christelijke Europese Volkspartij en de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten. Rookmaker’s partij Meer Directe Democratie is lid van de ECR groep, de Europese Conservatieven en Hervormers. Deze groep heeft 67 van de 705 zetels in het parlement.

Strategisch plan

In sneltreinvaart legde Rookmaker uit hoe politiek werkt in Brussel en hoe je dingen voor elkaar krijgt. Samenwerking is cruciaal. Nederland heeft maar 29 van de 705 zetels en is dus geen factor. Maar het aantal zetels bepaalt niet je invloed, legde Rookmaker uit, wel je sociale vaardigheden, kennis van het onderwerp en je strategisch plan. Voor alle vier speerpunten van Meer Directe Democratie heeft ze een strategisch plan gemaakt. Naast die speerpunten heeft de partij drie aandachtsgebieden, waaronder legaliseren van softdrugs.  

Veel van haar collega’s hebben de stukken nooit gelezen en stemmen gewoon langs partijlijnen, vertelde Rookmaker. Je moet dus weten wie je benadert; degene die de stemming bepaalt. Binnen haar eigen ECR groep is er “totaal geen fractiediscipline; dat is onderdeel van de filosofie”. De groep is ooit opgericht door Britse conservatieven en heeft nu “een populistisch profiel”. Als advies gaf ze mee: hoe beter je weet wat je doel is, hoe groter de kans op succes. 

Niet-commerciële cannabis clubs

Rookmaker had ook een waarschuwing: er moet nog veel gelobbyd worden in Brussel, want het Nederlandse model van cannabisverkoop “staat er niet goed op”. Ze ziet het zelfs binnen de Legalise It EP groep: ‘Daar zitten ook anti-kapitalisten in die tegen elke vorm van commercie zijn, dus ook bij cannabis.’ Malta, het eerste Europese land dat recreatieve cannabis legaliseerde, staat alleen niet-commerciële cannabis clubs toe, geen commerciële winkels. Hetzelfde geldt voor de eerste fase van de legalisering in Duitsland, die op 22 maart door de Bundesrat is goedgekeurd. 

Voorlopig komen er in Duitsland geen commerciële winkels, alleen thuisteelt en niet-commerciële teeltverenigingen waar consumptie verboden is. Rookmaker ziet dit als een risico voor de Nederlandse coffeeshop: ‘De kans dat het Duitse model bij succes wordt uitgerold in Europa is véél groter dan dat het Nederlandse model Europees wordt uitgerold.’ BCD voorzitter Simone van Breda is het met haar eens en noemde het Duitse model een bedreiging voor ons model. ‘In het Nederlandse model is voorkomen en bestrijden van overlast en het bieden van een veilige en sociale omgeving juist heel belangrijk.’ 

Uruguay en Canada

In haar presentatie ging Van Breda in op de grootste struikelblokken voor legalisering: het Enkelvoudig Verdrag van de Verenigde Naties van 1961 en het Schengen akkoord, dat vrij verkeer van personen en goederen binnen de Europese Unie garandeert. Ze noemde Uruguay en Canada als landen die weg zijn gekomen met legalisering van recreatieve cannabis, ondanks de VN verdragen. Die verdragen hebben als uitzondering wetenschappelijk onderzoek en medicinaal gebruik. Je zou de hele Nederlandse markt medicinaal kunnen maken, opperde Van Breda.

Een andere optie is niet legaliseren, maar decriminaliseren. Een derde optie viel haar recent in toen ze zich realiseerde dat de Europese Unie het Enkelvoudig Verdrag uit 1961 niet heeft ondertekend. Dat hebben alleen individuele landen gedaan. Van Breda: ‘Dus misschien is er kans op een EU-brede legalisering, een soort coffeeshopbeleid op Europees niveau. Met bijvoorbeeld ook een nuloptie, zoals in Nederland.’ Ze benadrukte dat het wietexperiment zeker niet automatisch leidt tot legalisering. Dat moeten de coffeeshops ook uitdragen en ze moeten beter opkomen voor hun bestaansrecht. 

Defensieve strategie

‘De centrale vraag is: welke problemen lossen we op met legalisering?’, aldus Van Breda. ‘Als we niks doen komt er een Duits, Maltees of Spaans model. We moeten de data uit het wietexperiment benutten om te laten zien dat ons model goed werkt.’ Een laatste advies van Rookmaker was dat je ook kunt kiezen voor een defensieve strategie. In dit geval: zorgen dat Europa niet aan de coffeeshop komt. Als je actief wil inzetten op legalisering, dan moet je alle Europarlementariërs en landen in ogenschouw nemen: ‘Tsjechië of Italië is misschien een betere ingang om legalisering op de kaart te zetten.’ 

Cannabis-kieswijzer

Na het inhoudelijke deel volgde een rondleiding door het parlementsgebouw, waarbij vooral de gigantische plenaire zaal indruk maakte. De dag werd afgesloten met een diner op het Luxemburgplein, met uitzicht op het Europees Parlement. Voor de Europese verkiezingen van 6 juni maakt de stichting Maatschappij & Cannabis, bekend van de cannabis-kieswijzer.nl, posters die verspreid worden via de coffeeshops. 

Derrick Bergman, 26 maart 2024

De Legalise It EP groep
In juli 2022 maakten vijf leden van het Europees Parlement bekend dat zij een informele groep hadden opgericht om legalisering van cannabis in Europa te bepleiten. Op 28 juni 2023 organiseerde de groep, op Twitter actief als @LegaliseIt_EP, een conferentie in het Europees Parlement met als titel ‘Legalization of personal use of cannabis: exchange of best practices’. Deze conferentie is via deze link [https://www.europarl.europa.eu/streaming/?event=20230628-0900-SPECIAL-OTHER] terug te zien. De leden van de groep:
Cyrus Engerer (Malta), Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten 
Luke Ming Flanagan (Ierland), Europees Unitair Links / Noords Groen Links
Mikuláš Peksa (Tsjechië), Groenen/ Europese Vrije Alliantie 
Dorien Rookmaker (Nederland), Europese Conservatieven en Hervormers
Monica Semedo (Luxemburg), Renew Europe 

Huidige verdeling Europees Parlement in groepen, naar grootte:
Fractie Europese Volkspartij (EVP), 176 zetels
Fractie Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D), 141 zetels
Renew Europe (RENEW) 101, zetels
Groenen/Europese Vrije Alliantie (Groenen/EVA), 72 zetels
Europese Conservatieven en Hervormers (ECR), 67 zetels
Identiteit en Democratie (ID), 59 zetels
Niet-ingeschrevenen (NI) 50, zetels
Europees Unitair Links/Noords Groen Links (GUE/NGL), 37 zetels