Alternatief voor plastic verpakkingen
Plastic gebruiken heeft meerdere kanten. Plastic is praktisch en goedkoop. Anderzijds komt onnodig veel plastic in het milieu terecht. In Nederland gebruiken we jaarlijks per persoon ongeveer 100 kilo plastic.
Een groot deel van dit plastic bestaat uit (onnodige) verpakkingen of andere dingen die we maar één keer gebruiken. We leven in een wegwerpmaatschappij, wereldwijd produceren we miljoenen tonnen plastic afval per jaar. Het is een beetje zonde, al dat wegwerpspul, maar tot enkele jaren geleden werd het verder niet als een probleem gezien. Het is tenslotte erg makkelijk en hygiënisch. Bovendien is het lekker goedkoop.
Microbeads
Maar sinds een tijdje kom je toch ook wat alarmerende verhalen tegen. De oceanen drijven vol plastic en de ‘microbeads’ (microplastics) rukken op. Microbeads zijn kleine stukjes plastic (kleiner dan 0,5 mm) die aan producten als tandpasta, shampoo en andere cosmetica worden toegevoegd, vanwege hun schurende werking. Daarbij is door de producenten niet echt nagedacht over het feit dat die plastic deeltjes vervolgens ook in het water terecht komen, waar ze niet of maar heel moeilijk uitgefilterd kunnen worden. Buiten het feit dat je altijd wel een beetje tandpasta inslikt en zo die plasticdeeltjes in je lichaam krijgt.
Naast de industriële toevoeging van microbeads ontstaan de microplastics ook helemaal vanzelf. Veel plastic afval komt in de natuur terecht, een heel erg groot deel daarvan belandt via rivieren ook in zee (de plastic soup). In de natuur breken grote plastic delen af tot kleinere deeltjes door inwerking van ultra violette straling (UV licht). Tot het microplastics zijn die niet meer verder afbreken. Vissen en andere dieren eten de plastics waardoor ze in de voedselketen terecht komen. In zee maar ook op het land. Zelfs in honing van wilde bijen worden al microplastics gevonden.
Voedselketen
Ook de mens maakt deel uit van die voedselketen en zo komen de microplastics uiteindelijk in de mens terecht. Als ze er niet al via tandpasta in terecht waren gekomen. Maar is dat nou erg, een beetje plastic in je lijf? Het menselijke lijf zit tenslotte ook vol met chirurgisch staal en kunststof (nieuwe gewrichten, orthopedisch schroef- en plaatwerk), siliconen (borstvergroting) en andere esthetische aanpassingen van niet-organisch materiaal (piercings en dergelijken). Het eerlijke antwoord op die vraag is: we weten het niet precies. Wel is het zo dat zeevogels sterven omdat de plastics zich in hun spijverteringskanaal ophopen waardoor ze minder kunnen eten en tenslotte sterven. Bij de mens is zoiets ook denkbaar, maar nog niet aangetoond. Verder hechten giftige en biologisch niet-afbreekbare stoffen zoals PCB’s en DDT’s zich makkelijk aan die kleine plastic deeltjes. En in veel plastics zitten onder meer weekmakers, stabilisatoren en brandvertragers. Dat soort troep wil je in ieder geval niet in je lichaam hebben. Zelfs niet om het eens uit te proberen.
Wegwerp plastic
Het moge duidelijk zijn: het kan geen kwaad om minder plastic te gaan gebruiken, en al helemaal niet om er alles aan te doen om plastic wegwerpverpakkingen drastisch te verminderen. Misschien lijkt het alsof die paar kleine zakjes (en plastic wegwerpbekertjes) in de coffeeshop slechts een druppel op een gloeiende plaat zijn. Maar iedere druppel telt. En ook op kleine schaal is de symboolwerking groot. Als ze in de coffeeshops al overstappen op alternatieven voor plastic, dan worden een paar honderd consumenten dagelijks of wekelijks geattendeerd op het feit dat plastic verpakkingen handig zijn, maar dat er nadelen aan kleven. Zeker als je het als coffeeshop met een verhaal omkleedt, maakt de overstap op een andere verpakking mensen bewust van plasticgebruik.
Er zijn alternatieven. In de groentewinkel kreeg je vroeger een papieren zak voor je appels en er zijn nog andere materialen denkbaar. Je zou ook een klant zijn eigen doosje of zakje laten meenemen. Het zal even omschakelen zijn, maar het is vooral een kwestie van willen. Met het uitbannen van plastic zakjes geef je en krachtig signaal af naar de buitenwereld. Een aantal coffeeshopondernemers is op zoek naar mogelijkheden om minder plastic te gaan gebruiken of het gebruik van plastic helemaal aan banden te leggen.
Aluminium kokertjes
Willem Heerbaart van Coffeeshop Rokade in Hengelo is al een tijdje met dit onderwerp bezig. ‘Bij ons gaat het om honderden zakjes per dag. Ik vind dat de cannabis ondernemers het voortouw moeten nemen om het gebruik van plastic te reduceren.’ Het blijkt in praktijk een kwestie van uitproberen welke methode werkt. Heerbaart probeerde een aantal verpakkingen uit. ‘Neem het postzegelzakje van papier. Dat werkt helaas niet. Het scheurt en is niet luchtdicht.’ De verpakking moet luchtdicht zijn en een beetje stevig. Verder moet het niet te zwaar zijn. Heerbaart vindt een klein glazen jampotje onpraktisch. ‘Dat is zwaar en het breekt. Als het om vijf stuks gaat is dat geen probleem, maar als je het over 500 verpakkingen hebt… En denk eens aan de opslag!’
Heerbaart kwam een doosje van hennepvezel tegen bij een leverancier. ‘Maar daar paste geen top van 5 gram in, de verpakking was te klein. Bovendien was de verpakking meer dan 4 euro en dat is gewoon te duur. Het zou mooi zijn als de industrie met een goede oplossing zou komen. Ik denk dat veel coffeeshops daarin geïnteresseerd zijn.’ Een verpakking moet luchtdicht zijn, licht van gewicht en stevig. Verder moet de prijs goed zijn en moet de verpakking ook plek bieden aan grotere toppen. ‘We gaan binnenkort experimenteren met een aluminium cilindertje met een schroefbare afsluiting voor een schappelijke prijs. Je kunt die cilindertjes bovendien hergebruiken. We moeten nog even denken hoe we dat gaan doen. Misschien krijgen mensen wel een korting als ze de kokertjes hergebruiken. Het is een kwestie van uitproberen wat werkt: Trial and error.’ De coffeeshop gaat de cilindertjes eerst op vrijwillige basis gebruiken naast de plastic zakjes, om te kijken hoe het bevalt. ‘Je moet gewoon niet stil blijven zitten maar wat uitproberen.’
Biologisch afbreekbaar
Hans Nijman van de recent geopende coffeeshop Columbus in Harderwijk laat weten dat deze nieuwe zaak het uitbannen van plastic hoog op de agenda heeft staan. Kopjes in de zaak zijn niet van plastic, er zijn geen rietjes en er wordt zoveel mogelijk geprobeerd om verpakkingsmaterialen van plastic te reduceren. ‘Het is een bewustwordingsproces,’ aldus Nijman. ‘En alle kleine beetjes helpen.’ Columbus is bezig met een biologisch afbreekbare verpakking. ‘Het vinden van een vervanging voor de plastic zakjes is minder eenvoudig dan we aanvankelijk dachten, het vraagt om doorpakken.’ Maar het plastic probleem is zo groot dat die moeite de coffeeshops er niet van moet weerhouden om in actie te komen.
Glazen potjes
In Coffeeshop Dizzy Duck in Den Haag hebben ze een iets andere aanpak. Daar wordt al een tijd de ‘glass jar’ verkocht. Dit UV bestendige glazen potje is groot genoeg voor een flinke top. Het potje heeft een kindveilige deksel. Het glas laat geen UV licht door waardoor de kwaliteit van de wiet langer behouden blijft. De aanschaf van de glass jar is geheel op vrijwillige basis. Hij wordt aangeboden voor 2,50 euro. Het glazen potje is een milieuvriendelijk en kwalitatief goed alternatief voorverpakking en opslag in plastic. Het idee is dat een klant zijn potje meeneemt als hij nieuwe wiet komt kopen. ‘Er is veel animo voor deze verpakking,’ laat een medewerker van de shop weten. ‘Klanten zijn toch steeds meer milieubewust.’
Ideale oplossing
Uit een rondgang langs enkele coffeeshops blijkt dat er behoefte is aan het vervangen van plastic verpakkingen. Maar eenvoudig is het niet om een goede vervanging van het plastic zakje te vinden. Het idee van statiegeld verpakkingen wordt niet met open armen onthaald door iedereen, daar lijken nog niet alle consumenten aan toe. Naast initiatieven als de glass jar blijft het daarom ook zoeken naar ideale verpakkingsoplossingen voor alle klanten van een coffeeshop. Hoe meer coffeeshops zich met die zoektocht naar goede alternatieven bezighouden, hoe sneller die ideale oplossing binnen bereik zal komen. De BCD site zal de ontwikkelingen op dit gebied volgen.
Redactie BCD, 12 maart 2019
Meer lezen over plasticvervuiling:
https://www.scientias.nl/microplastics-piepklein-maar-een-enorm-probleem/