Kabinet houdt vast aan start gesloten coffeeshopketen op 7 april
Het kabinet houdt vast aan de geplande startdatum van 7 april 2025 voor het experiment met de gesloten coffeeshopketen. Ondanks voortdurende zorgen vanuit coffeeshophouders, telers en lokale bestuurders, erkent staatssecretaris Ingrid Coenradi dat de situatie “heel spannend” is en dat “opstartproblemen onvermijdelijk” zijn.
Achtergrond experiment: oplossing voor structurele problemen
Het experiment met de gesloten coffeeshopketen is opgezet naar aanleiding van jarenlange kritiek op het bestaande gedoogbeleid. Vooral burgemeesters en lokale bestuurders benadrukken sinds 2015 herhaaldelijk dat het huidige systeem leidt tot problemen met openbare orde, veiligheid en volksgezondheid, en bovendien ondermijnende criminaliteit versterkt. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) stelde in het rapport ‘Het failliet van het gedogen’ (2015) expliciet:
“Het gedogen heeft geleid tot een situatie waarin coffeeshops legaal cannabisproducten mogen verkopen, maar tegelijkertijd gedwongen zijn deze illegaal in te kopen. Dit leidt tot ernstige criminaliteitsproblemen en onduidelijke regelgeving. Coffeeshops zijn juist bedoeld als veilige en gecontroleerde verkoopplekken.”
Het kabinet benadrukt dat het experiment cruciaal is voor het toekomstige Nederlandse cannabisbeleid en bedoeld is om duidelijkheid te verschaffen:
“Het experiment moet uitwijzen of een gesloten coffeeshopketen mogelijk is en wat de effecten daarvan zijn. Deze kennis is essentieel om de structurele problemen in het huidige gedoogbeleid aan te pakken.”
Monitoring: voldoende kwantiteit, kwaliteit nog onvoldoende
Volgens recente monitoring zullen op 7 april naar verwachting zeven telers leveren aan coffeeshops in de deelnemende gemeenten. Op dit moment produceren zeven telers cannabis, waarvan zes daadwerkelijk leveren aan coffeeshops. Vijf telers produceren momenteel ook hasjiesj. Vanaf 7 april zijn zeven telers operationeel, waarvan één zich volledig op hasjiesj zal richten. Later dit jaar zullen nog drie telers aan de productie beginnen.
Om zekerheid te bieden, stelt het kabinet een harde deadline. Voor vijf telers geldt een ingebruiknameplicht. Staatssecretaris Ingrid Coenradi gaf hierover aan:
“Voor vijf telers geldt dat zij uiterlijk op 6 mei 2025 productie moeten hebben gestart. Indien telers deze datum niet halen, zullen hun vergunningen worden ingetrokken.”
Dit moet zorgen voor voldoende en tijdige productie, maar legt ook extra druk op de telers.
Risico dat gereguleerde markt geen eerlijke kans krijgt
Uit recente monitoring blijkt dat coffeeshophouders de kwaliteit van gereguleerde hasjiesj momenteel als onvoldoende beoordelen. Het kabinet erkent dit probleem expliciet:
“De gereguleerde hasjiesj zal vanwege andere klimaatomstandigheden en productiemethoden nooit volledig de kenmerken van Marokkaanse hasjiesj hebben.”
Hierdoor ontstaat volgens het kabinet het risico dat de gereguleerde markt geen eerlijke kans krijgt:
“Zolang gereguleerde en illegale markten naast elkaar blijven bestaan, krijgt de gereguleerde markt geen eerlijke kans om zich volledig te ontwikkelen. Consumenten blijven mogelijk kiezen voor illegale producten zolang het gereguleerde aanbod onvoldoende aansluit bij hun verwachtingen.”
Coffeeshophouders uiten vooral zorgen over de kwaliteit en beschikbaarheid van gereguleerde producten en geven aan dat zij voorlopig afhankelijk blijven van beide markten.
Actieve handhaving om illegale straathandel tegen te gaan
Hoewel coffeeshophouders herhaaldelijk hun zorgen uitspreken over het risico van toenemende illegale straathandel vanwege mogelijk onvoldoende gereguleerd aanbod, maakt het kabinet zich hier weinig zorgen over en stelt het expliciet vertrouwen te hebben in actieve handhaving:
“Indien er sprake is van illegale straathandel kan de politie handhavend optreden en kan het Openbaar Ministerie eventuele strafrechtelijke vervolging instellen. Ook gemeentelijke toezichthouders kunnen optreden, indien dit in de Algemene Plaatselijke Verordening is opgenomen.”
Spoedbijeenkomst gericht op samenwerking en betere marktwerking
Op 26 maart organiseert het kabinet een spoedbijeenkomst voor telers, coffeeshophouders en deelnemende gemeenten. Deze bijeenkomst wordt ondersteund door de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en heeft een specifiek doel:
“Het verbeteren van samenwerking en realiseren van een betere marktwerking. Tijdens deze bijeenkomst worden ervaringen gedeeld en wordt besproken hoe vraag en aanbod beter op elkaar kunnen worden afgestemd.”
Experiment wettelijk geborgd en niet zomaar te beëindigen
Het experiment met de gesloten coffeeshopketen is wettelijk vastgelegd en heeft een looptijd van minimaal vier en maximaal vijf en een half jaar. Tijdens deze periode wordt onderzocht of een gesloten coffeeshopketen haalbaar is en wat de effecten daarvan zijn op veiligheid, volksgezondheid en criminaliteitsbestrijding.
Het kabinet wijst nadrukkelijk op het wettelijke kader rondom het experiment, dat minimaal vier jaar en maximaal vijf en een half jaar duurt:
“Het voortijdig beëindigen van het experiment vereist een speciale intrekkingswet. Bovendien leidt een dergelijke beëindiging tot financiële compensatie voor telers en coffeeshophouders, vanwege reeds gemaakte investeringen.”
Het experiment kan slechts lokaal voortijdig worden beëindigd bij ernstige en voortdurende problemen voor openbare orde en veiligheid.
De komende weken worden bepalend voor het verdere verloop van het experiment. Het kabinet belooft ondernemers nauwlettend te blijven monitoren en indien nodig snel te reageren. Ondernemers dringen ondertussen aan op spoedige besluitvorming en duidelijkheid, zodat verdere onzekerheid en financiële risico’s worden beperkt.
Redactie 17 maart 2025