De toekomst van cannabisregulering in Europa: een overzicht van verschillende experimenten

De Europese cannabisindustrie staat op een cruciaal punt, met verschillende landen die experimenteren met de regulering van recreatieve cannabis. Deze experimenten zijn van groot belang, niet alleen voor het vormgeven van nationale wetgeving, maar ook voor het mogelijk leggen van de basis voor pan-Europese legalisatie.

Tijdens de Cannabis Business Expo 2024 in Dortmund werd dit onderwerp uitvoerig besproken tijdens het panel “Model Projects – Are They the Path to Pan-European Legalization?”. De panelleden, waaronder experts als Alfredo Pascal, Timo Bongartz, Peter Homberg, Adele Hollmann en Luca Cereghetti, deelden hun inzichten over de lopende experimenten en de uitdagingen die gepaard gaan met de wens om een geharmoniseerde Europese cannabismarkt te realiseren.

Deze experimenten bieden waardevolle lessen. In Nederland wordt met het Wietexperiment bijvoorbeeld gezocht naar oplossingen voor de “achterdeurproblematiek,” terwijl Zwitserland pioniert met een op gezondheid gericht model in Zürich. De informatie-uitwisseling tijdens de expo heeft aangetoond dat deze projecten essentieel zijn om stappen te zetten richting robuuste, gereguleerde markten door heel Europa.

Vergelijking van de Europese cannabisexperimenten

Land	Experiment	Legale Status	Doel	Beperkingen
Zwitserland	Züri Can – Cannabis mit Verantwortung	Legaal voor onderzoek, uitsluitend in Zürich en enkele andere steden	Gezondheid, schadebeperking en wetenschappelijke evaluatie	Alleen voor geregistreerde deelnemers, aankoop via apotheken en social clubs
Duitsland	Regionale Modelprojecten	Thuisteelt en cannabisclubs legaal; commerciële verkoop in modelprojecten	Wetenschappelijke evaluatie van commerciële ketens	Commerciële verkoop alleen in geselecteerde regio’s
Luxemburg	Geleidelijke Legaliteit	Thuisteelt legaal, commerciële verkoop in de toekomst	Bescherming van consumenten en bestrijding van de zwarte markt	Geen commerciële verkoop, maximaal 4 planten per huishouden
Nederland	Wietexperiment	Legale bevoorrading van coffeeshops door gecertificeerde telers	Oplossen van de achterdeurproblematiek en transparantie binnen de cannabisketen	Beperkt tot deelnemende gemeenten

Zwitserland – succesvolle vooruitgang met cannabisregulering

Zwitserland heeft zichzelf gepositioneerd als een leider op het gebied van cannabisregulering, met het pioniersproject Züri Can – Cannabis mit Verantwortung dat in Zürich van start ging in 2023. Dit project biedt volwassen inwoners van Zürich de mogelijkheid om legaal cannabis te kopen bij erkende verkooppunten, zoals apotheken en social clubs. Het project richt zich sterk op de gezondheid van de deelnemers en het bieden van preventieve diensten. Het experiment, dat loopt tot 2026, heeft als doel wetenschappelijke inzichten te verzamelen over het gebruik van cannabis en de mogelijke impact van een gereguleerde markt.

Na het eerste jaar zijn de resultaten positief. Duizenden verkopen zijn geregistreerd, en gebruikers melden tevredenheid over zowel de kwaliteit van de producten als de geboden preventieve diensten. Een belangrijk onderdeel van het Zwitserse model is de persoonlijke begeleiding van gebruikers door het verkooppersoneel, wat helpt bij het bevorderen van gezondheidsbewust gebruik. Dit model kan dienen als voorbeeld voor andere landen die worstelen met het vraagstuk van cannabisregulering, zoals Nederland.

Duitsland – Voorbereidingen voor Regionale Modelprojecten

Duitsland zette in 2023 grote stappen richting legalisering van recreatieve cannabis met goedkeuring van een wetsvoorstel door het federale kabinet. De plannen bestaan uit een tweeledige aanpak. In de eerste fase wordt thuisteelt toegestaan en kunnen non-profit cannabisclubs worden opgericht. Deze clubs mogen tot 500 leden hebben en zijn verantwoordelijk voor het kweken en distribueren van cannabis onder strikte voorwaarden. Elk lid mag ook thuis tot drie vrouwelijke cannabisplanten kweken onder toezicht van de overheid.

In de tweede fase, die wordt opgezet als een regionaal en tijdgebonden modelproject, zal de verkoop van cannabis in speciaalzaken mogelijk worden gemaakt. Dit experiment moet de impact van een commerciële toeleveringsketen op volksgezondheid, jeugdbescherming en de zwarte markt meten. De modelprojecten, die in geselecteerde regio’s zullen plaatsvinden, hebben een looptijd van vijf jaar. Duitsland hoopt dat deze aanpak de weg zal vrijmaken voor een bredere regulering op nationaal niveau. Op dit moment is er echter nog geen definitief plan over wat er met andere cannabisinitiatieven zal gebeuren als de modelprojecten succesvol blijken.

Luxemburg – geleidelijke legalisatie van thuisteelt en toekomstige verkoop

Luxemburg heeft in juni 2023 een belangrijke stap gezet door thuisteelt en privégebruik van cannabis te legaliseren. Elk huishouden mag nu tot vier cannabisplanten kweken, mits deze niet zichtbaar zijn van buitenaf. Het gebruik van cannabis blijft strikt beperkt tot de privésfeer, en openbaar gebruik is nog steeds verboden en wordt zwaar beboet, met straffen variërend van €25 tot €500.

Deze maatregel is bedoeld om de zwarte markt terug te dringen en consumenten te beschermen tegen vervuilde producten. Minister van Justitie Sam Tanson benadrukte dat het drugsbeleid van de afgelopen vijftig jaar heeft gefaald en dat het nu tijd is voor een pragmatische benadering. Hoewel Luxemburg op dit moment geen formeel experiment uitvoert zoals Zwitserland of Nederland, is het land wel bezig met de ontwikkeling van door de staat gecontroleerde productieketens en commerciële verkoop. Dit toekomstige systeem zou Luxemburg in staat stellen de kwaliteit van cannabisproducten en het THC-gehalte nauwlettend te controleren.

Nederland – het wietexperiment: een stap richting volledige regulering

Nederland is al lang bekend om zijn gedoogbeleid met betrekking tot cannabis, maar het Wietexperiment dat in 2024 verder wordt uitgerold, markeert een belangrijke stap richting volledige regulering. Het experiment is ontworpen om de zogenaamde “achterdeurproblematiek” aan te pakken, waarbij coffeeshops wel legaal cannabis mogen verkopen, maar illegaal hun voorraad moeten inkopen.

Het Wietexperiment houdt in dat gecertificeerde telers legaal coffeeshops bevoorraden, wat zorgt voor meer transparantie en controle over de kwaliteit van de producten. De aanloopfase, die alleen plaatsvond in Breda en Tilburg, is inmiddels afgerond, en Nederland bevindt zich nu in de overgangsfase. De verwachting is dat in 2024 de volledige implementatie in de deelnemende gemeenten van start gaat. Dit experiment kan dienen als een model voor andere Europese landen die streven naar een gereguleerde cannabismarkt.

De weg vooruit: Europa in beweging

Hoewel de vraag in het panel “Model Projects – Are They the Path to Pan-European Legalization?” eenvoudig met “nee” kan worden beantwoord vanwege de beperkingen van internationale verdragen, is het duidelijk dat er door heel Europa stappen worden gezet richting gereguleerde cannabismarkten. 

Het legaliseren van cannabis is complex door de invloed van internationale wetgeving, maar dat maakt het des te belangrijker om te onderzoeken welke stappen mogelijk zijn via nationale en regionale modellen.

Experimenten zoals die in Zwitserland, Duitsland, Luxemburg en Nederland tonen aan dat vooruitgang mogelijk is. Elk experiment biedt unieke lessen die andere landen kunnen toepassen bij hun eigen beleid. De inzichten uit het panel en de samenwerking met toonaangevende experts zoals Alfredo Pascal, Timo Bongartz, Peter Homberg, Adele Hollmann en Luca Cereghetti benadrukken het belang van kennisuitwisseling binnen de industrie om verder te komen. De eerste stappen zijn gezet, en hoewel volledige pan-Europese legalisatie nog een verre uitdaging is, begint het momentum steeds meer vorm te krijgen. Europa leert van deze experimenten, past zich aan, en legt de basis voor een toekomst waarin cannabis gereguleerd kan worden op een manier die gezondheid, veiligheid en economische kansen combineert.

Redactie BCD, 24 september 2024