Coffeeshop meer dan een cannabis verkooppunt

In coffeeshops met een gedoogvergunning worden hasj en wiet verkocht. Maar veel coffeeshops zijn meer dan een verkooppunt van cannabis. Ze vervullen sociale en maatschappelijke functies en lossen een aantal problemen op die de lokale overheid laat liggen.

Coffeeshops van tegenwoordig hebben een heel andere gedaante dan de eerste coffeeshops eind jaren ‘60, of de huisdealers in jongerencentra in de jaren ‘70. De primaire functie van een coffeeshop is consumenten voorzien van cannabis in een veilige setting. Maar een coffeeshop heeft vaak ook nog andere functies.

Verscheidenheid coffeeshops

In 2018 is er een diversiteit aan coffeeshops, die vergelijkbaar is met het aanbod van andere horecaondernemingen. Het oude buurtcafé en het traditionele stadscafé hebben in de loop der jaren concurrentie gekregen van het nachtcafé, het eetcafé, het grand café, het trendy café, de bruine kroeg, het speciale bieren café en ga zo nog maar even door. Bij de coffeeshops is er een vergelijkbare ontwikkeling geweest. De hippie ’koffieshop’ of het ‘theehuis uit de jaren zeventig bestaat hier en daar nog wel, maar heeft gezelschap gekregen van een bonte keur aan coffeeshops met uiteenlopende stijl en beleving. Er zijn coffeeshops op boten, chique coffeeshops, mystieke coffeeshops, shops waar het om de bijzondere kwaliteit van de cannabisproducten gaat, trendy coffeeshops, shops waar je naar toe gaat voor een joint én een goede bak koffie, of om een spelletje te spelen met andere bezoekers en soulmates te ontmoeten. Er zijn shops waar je naast een joint roken ook een hapje kunt eten, laagdrempelige shops die ook de rafelrandjes van de samenleving een plek geven, cannabisgelegenheden waar je altijd goede muziek zult horen, buurtcoffeeshops en ga zo maar door.

Sociale functie

Die verscheidenheid aan coffeeshops is belangrijk. Ze trekken bijvoorbeeld specifiek oudere consumenten aan, of net de jongere leeftijdsgroepen, of de liefhebbers van speciale wietsoorten. Sommige shops richten zich op cannabisliefhebbers die geïnteresseerd in cultuur of politiek of bluesmuziek. Coffeeshops hebben vaak een sociale functie voor bezoekers. Je komt er niet alleen om wiet te kopen, maar ook om mensen te ontmoeten, om niet alleen te zijn, een babbeltje te maken, je ideeën met gelijkgestemden te delen. Het is belangrijk om die diversiteit te behouden, want op die manier vindt iedere consument de coffeeshop die bij hem of haar past. En hoeft die consument niet uit te wijken naar een ‘vaag adresje’.

Maatschappelijke buurtfunctie

Een aantal coffeeshops heeft een ‘opvang’ functie. Ze trekken de 18+’ers aan die vroeger in buurthuizen kwamen. Die buurthuizen zijn wegbezuinigd. Deze shops bieden jongeren een ontmoetingsplek, waardoor ze van de straat zijn. Het toezicht van coffeeshoppersoneel en de huisregels binnen een shop geven de jongeren structuur. Zolang deze groep consumenten in de coffeeshop zit is er op straat geen overlast. Veel coffeeshops vangen mensen op die door buurtbewoners vaak liever niet op straat worden gezien. In dit soort gevallen is de coffeeshop een opvangplek.

Soms heeft de coffeeshop nog een andere functie, die je eerder bij de lokale overheid zou verwachten. Zo kan de uitgebreide security rondom coffeeshops de sfeer in de buurt een positieve impuls geven. De security van de zaak zorgt ervoor dat het veilig wordt in de buurt. Zeker als shops – zoals in sommige gemeenten gebeurt- gespecialiseerde bedrijven inzetten die ook twee straten verderop surveilleren en op een vriendelijke professionele manier de boel in de gaten houden. In de de buurt van de coffeeshops waar dit soort beveiligers actief zijn komt geen harde muziek uit auto’s, parkeren automobilisten hun voertuig netjes en wordt er niet te hard gereden. De buurt weet dat vaak zeer te waarderen. De beveiligers zelf noemen het liever ‘gastheerschap’ dan beveiliging. Er zijn gevallen bekend waarbij buurtbewoners hun best doen om een parkeerplekje zo dicht mogelijk bij de coffeeshop te bemachtigen, in de wetenschap dat hun auto dan ‘bewaakt’ zal worden. In wezen vervult de coffeeshop in de bovengenoemde situaties een maatschappelijke buurtfunctie.

Coffeeshop vervangen door automaat

Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam stelde niet heel lang geleden voor om in het kader van het wietexperiment ook te experimenteren met het afschaffen van de coffeeshop. Cannabisautomaten of internet koeriersdiensten zouden de coffeeshop dan kunnen vervangen. Hij gaat daarbij geheel voorbij aan het feit dat getraind personeel in een coffeeshopsetting een deel van de veiligheid en gezondheid van de consument waarborgt, maar ook dat de coffeeshop maatschappelijke en sociale functies heeft.

Maar als je goed kijkt naar ons Nederlandse systeem, dan zie je dat de coffeeshop net een aantal problemen oplost die de lokale overheid laat liggen

Deze ‘vervang-alle-coffeeshops-door-een-loket-gedachte’ lijkt ook het uitgangspunt van Greenlabs, een organisaties die zich presenteert als oplossing voor het ‘coffeeshopprobleem’: Sluit de coffeeshop en vervang de shop door een cannabis distributiepunt, is het plan van Greenlabs. Het gaat hier om een nog niet geheel uitgewerkt concept. Maar wordt in zo’n distributiepunt -net als een apotheek die medicijnen verkoopt- geteste wiet verkocht inclusief een veilige bijsluiter, door kundig personeel, maar zónder oog te hebben voor de beleving van de consument? Alsof blowers zieken zijn, die je via een soort methadonbus van hun ‘verslavende goedje’ voorziet.

Coffeeshop niet het probleem, maar de oplossing voor problemen

Zo’n distributiepunt is misschien een prikkelend idee voor iemand als de Rotterdamse burgemeester. Maar het gaat voorbij aan het feit dat veel coffeeshopbezoekers ook voor een bepaalde beleving in een coffeeshop komen. Veel blowers zullen zo’n officieel wietloket ‘van de overheid’ niet vertrouwen. Bij cannabis horen nou eenmaal een bepaalde sfeer, een gevoel, een ervaring.

Coffeeshops zijn meer dan distributiepunten! Ze vervullen ook enkele ander belangrijke functies. Die gedachte wil maar moeilijk aarden bij sommige bestuurders en ambtenaren die met coffeeshops te maken hebben. Nog steeds zien deze mensen de coffeeshop als de veroorzaaker van problemen. Maar als je goed kijkt naar ons Nederlandse systeem, dan zie je dat de coffeeshop net een aantal problemen oplost die de lokale overheid laat liggen.

Redactie BCD 17 maart 2018