De Cannabis Blockchain

Blockchain technologie kan inzicht geven over de herkomst van cannabis in coffeeshops, in een transparante keten. Zal deze technologie binnenkort zijn intrede doen in de coffeeshopbranche?

Onlangs won het team van onderzoeksinstituut TNO tijdens ‘Blockchaingers’ -de grootste Blockchain Hackathon ter wereld in Groningen- met een oplossing voor het transparant maken van de cannabisketen met behulp van een blockchain toepassing. Wat zegt u? Een hackathon is een bijeenkomst van jonge nerds en designers om gezamenlijk aan een thema te werken. Het doel is om binnen een etmaal of weekend samen innovatieve en creatieve oplossingen te bedenken voor een bepaald probleem. Blockchain technologie is (heel kort door de bocht) een technologie die het onderlinge vertrouwen regelt als meerdere partijen samenwerken binnen een zelfde digitale transactieketen. De Bitcoin is een bekend voorbeeld waarbij het onderlinge vertrouwen voor geldtransacties geregeld is met blockchain technologie.

Een blockchain geeft de gebruikers van een bepaalde keten inzicht over de ingevoerde transacties. In het geval van bitcoins wordt bijvoorbeeld transparant bijgehouden hoeveel bitcoins er in omloop zijn en welke bitcointransacties er plaatsvinden. Je kunt het zien als één grootboek dat alle handelingen bijhoudt van alle betrokken partijen.

Diamanten

Blockchain is een technologie die in ontwikkeling is en steeds meer wordt toegepast. In de hoek van de diamantindustrie bijvoorbeeld. Een Londens bedrijf registreerde 1,6 miljoen diamanten in een blockchain, om vervalsingen en de verkoop van bloeddiamanten tegen te gaan. Het bedrijf legde van alle geregistreerde diamanten de herkomst en een aantal kenmerken vast, zoals de kleur en het aantal karaat. Nu nog wordt de echtheid van diamanten geregeld via een papieren certificaat, dat wordt gebruikt door handelaren. Het is de bedoeling dat alle diamanten in de toekomst in de diamanten blockchain terechtkomen. Dat zou betekenen dat de consument via dit grootboek met zijn smartphone informatie kan inwinnen over een diamant die hij bij de juwelier ziet liggen. Als de informatie over diamanten goed en betrouwbaar is opgeslagen kan diefstal van diamanten worden voorkomen en de verkoop van vervalsingen en bloeddiamanten tegengegaan.

Waar komt de cannabis in de shop vandaan?

Terug naar de cannabissector. De overheid wil in het kader van de regulering kunnen zien waar de wiet die de consument in de coffeeshop koopt vandaan komt. Er wordt gezocht naar een systeem dat de coffeeshopwiet traceerbaar maakt. TNO bedacht de Cannabis Blockchain dus als oplossing. De gereguleerde kweker voert een batch wiet in de blockchain in (gewicht, soort, datum, batchcode), de tester koppelt een testrapport aan de batch, die vervolgens geseald op transport kan. De transporteur scant de lading en automatisch wordt in de blockchain onomstotelijk vastgelegd dat hij de batch vervoert. Aan het eind van de keten registreert de coffeeshop bij aankomst dat de batch bij hem is binnengekomen. Zo is exact bij te houden wat er gebeurt met de gereguleerde geteelde wiet, van stek tot coffeeshop product. Handig voor de overheid, die ziet waar de gereguleerde wiet heengaat. Handig voor de consument, die kan zien waar zijn wiet vandaan komt en daarmee de kwaliteit en legaliteit zo eenvoudig kan controleren met bijvoorbeeld een app. En handig voor alle anderen die zicht willen hebben op de cannabisketen. Het zou zomaar kunnen dat iedereen in de coffeeshopbranche binnen enkele jaren helemaal vertrouwd is met dit systeem. Maar zover is het op dit moment nog niet.

Identity management

Blockchain ontwikkelaar Arnout de Vries van TNO stelt dat de ontwikkeling van een cannabis blockchain op twee gedachten rust. “Herleidbaarheid van de cannabis door de hele keten heen is een belangrijke reden om zo’n blockchain in het leven te roepen. De cannabis die gereguleerd is geproduceerd zal via de blockchain altijd terug te vinden zijn. Het maakt alle stappen die de cannabis doorloopt inzichtelijk. Van productie, testen, verwerking en transport tot uiteindelijke verkoop. Daar kun je eventueel een tweede gedachte aan te voegen: identity management.” TNO ging bij het bedenken van de cannabis blockchain uit van het bewaken van de privacy van de consument. “Als consument moet je goed uitkijken welke informatie je prijsgeeft. In dit digitale tijdperk moet je niet meer informatie aan derden toevertrouwen dan strikt noodzakelijk. De wet stelt dat een bezoeker van een coffeeshop 18 jaar of ouder moet zijn. Meer regels gelden er nu niet voor de coffeeshopbezoeker. Door een identificatie app te ontwikkelen die alleen laat weten of de klant in kwestie oud genoeg is om de shop te betreden garandeer je zijn privacy maximaal.” Bij invoering van het besloten clubcriterium in de zuidelijke provincies in 2012 ging dat immers mis. Klanten weigerden zich toen massaal te registreren als coffeeshopconsument bij de Gemeentelijke Basis Administratie. Vrijwel niemand wil in een database bekend staan als cannabisconsument.

Privacy

Mensen staan tegenwoordig in veel databases geregistreerd. Grote bedrijven als Google en Facebook hebben veel informatie over iedereen. Dat hoeft niet erg te zijn, maar het is een vreemd idee. Zolang cannabis geen legaal middel is blijft het goed uitkijken met privacy issues.

Bij invoering van een cannabis blockchain waaraan je identity management toevoegt zul je dan ook moeten garanderen dat de privacy van de consument is gewaarborgd. In dit verband hebben ontwikkelaars het ook wel over ‘privacy by design’. Dat gaat het beste als er geen onnodige details bekend zijn over consumenten. Een app die groen licht geeft over de leeftijd van de coffeeshopbezoeker volstaat. Naam, adresgegevens, bankrekeningnummers en andere gevoelige data moeten buiten de blockchain blijven en ook niet gedeeld worden met partijen uit de keten.

Smart contract

De Vries: “Je moet je sowieso van tevoren heel goed afvragen welke informatie je aan een blockchain toevertrouwt, wie je informatie aan het systeem laat toevoegen en wie er uiteindelijk toegang krijgt tot die informatie.” Daarom sluiten alle betrokken partijen een zogenaamd ‘smart contract’ af. Deze smart contracts dwingen de regels die in de keten zijn afgesproken bij elke transactie tussen elke partij van te voren af, waardoor controle achteraf nauwelijks meer nodig is. Of aan de regels wordt voldaan is op elk moment transparant inzichtelijk gemaakt. Of zo’n nieuw systeem gaat werken hangt geheel af van het vertrouwen dat alle betrokkenen hebben in deze nieuwe blockchain technologie en hoe het zal worden ingericht. Naast privacy gevoeligheid speelt ook een zaak als concurrentie tussen coffeeshops onderling. Het zou bijvoorbeeld zo kunnen zijn dat een coffeeshop denkt de enige afnemer van een bepaalde kweker te zijn, die hem de exclusiviteit van zijn wiet heeft beloofd. Uit zo’n blockchain zou dan kunnen blijken dat de teler ook aan een andere coffeeshop levert. Blockchains worden op maat gemaakt voor de gebruikers, op basis van de wensen van die gebruikers. Bij het instellen van sommige blockchains zijn zaken alleen aan te passen als de hele keten akkoord gaat. Over een blockchain moet je daarom van tevoren heel goed nadenken samen met iedereen die een rol speelt in de keten.

Vertrouwen: open of closed source?

Belangrijk bij invoering van een cannabis blockchain is de vraag wie het beheer krijgt van het systeem. Bij de Bitcoin is niemand de beheerder van het systeem, dit is een zogenaamde publieke blockchain. Het systeem voert zichzelf als het ware uit en iedereen is deeleigenaar. De Bitcoin is ook een open source systeem.

Naast een publieke oplossing voor de blockchain zou er van een zogenaamde permissioned oplossing gebruik kunnen worden gemaakt. In dat geval hebben een of meerdere partijen de regie over de blockchain. Die partijen bepalen wie op welke manier mag bijdragen aan het systeem en wie inzage in de data heeft. Die partijen draaien als het ware aan de knoppen van het systeem en kunnen sturen in het omgaan met de data. Als er binnen het wietexperiment wordt gekozen voor een blockchain moeten de komende tijd keuzes worden gemaakt over uitgangspunten als ‘publiek’ en ‘open source’ of ‘permissioned’. Alleen als er vertrouwen is van alle partijen, telers, coffeeshops, consumenten en overheid, kan een systeem werken.

Op gevoel

Dit soort nieuwe technologieën klinken nog erg ver weg in de coffeeshopwereld. Het zal een hele uitdaging worden om alle deelnemers aan een cannabis blockchain te overtuigen, want het is erg nieuw. Ook kun je je afvragen hoe onze sector reageert op iets als een blockchain. Vertrouwen is in de cannabissector altijd een belangrijk uitgangspunt geweest. Dat vertrouwen heeft al sinds jaren meer met ‘op gevoel’ van doen dan met een digitaal systeem. Maar de wereld verandert in rap tempo. Kijk maar naar de massale groei van het aantal Bitcoingebruikers de afgelopen winter. En bij die Bitcoins moet je uiteindelijk ook maar vertrouwen op de blauwe ogen van … Ja van wie eigenlijk?

Redactie BCD, 8 mei 2018

Uitleg filmpje over blockchain van de blockchaingers organisatie: https://www.youtube.com/watch?v=gKC2oelL878&t=2s