Coffeeshops over het wietexperiment

In een eerder artikel schetsten we hoe iedere gemeente anders omgaat met het wietexperiment. Dit artikel bekijkt het experiment door de bril van een aantal coffeeshops: Best Friends (Amsterdam), The Pink (Eindhoven) en Easy Going (Maastricht). Verschillende shops, verschillende ondernemers, verschillende visies.

Coffeeshop Best Friends Amsterdam

Amsterdam heeft zich niet aangemeld voor het experiment.

‘Het experiment is van groot belang voor de hele sector’, stelt de directie van coffeeshop Best Friends (met drie coffeeshops in Amsterdam). ‘Het is bijzonder dat de regering, ondanks de politieke verdeeldheid, toch heeft besloten tot dit experiment.’

Best Friends staat in de basis positief tegenover het wietexperiment, maar brengt daarin ook een nuance aan. ‘In de basis zien wij dit experiment zitten, hoewel de overheid de overgangstijd nog wel moet aanpassen. In zes weken kun je niet overstappen naar een volledig gereguleerd assortiment.’

Positief

Goed aan het experiment is volgens Best Friends dat er een breed aanbod aan gereguleerde soorten van goede kwaliteit beschikbaar zal komen zonder een begrenzing van de werkzame stoffen in de cannabis. ‘We hadden natuurlijk liever gezien dat we ook een bulkvoorraad zouden kunnen aanhouden om van daaruit de door de consument gewenste hoeveelheid cannabis te kunnen afwegen of zelf onze verkoopeenheden te kunnen bepalen en verpakken’. Het feit dat het experiment eindig is en dat de buitenlandse hasj buiten het experiment valt, blijft een zorgpunt. Maar Best Friends kijkt vooral naar de positieve kanten van het experiment: ‘Het is hoog tijd dat we de kwaliteit van de wiet kunnen garanderen en testen. En nog belangrijker is dat reguleren ons verlost van de vele duizenden logistieke bewegingen per jaar rondom de achterdeur die allemaal riskant zijn. Het managen van een coffeeshop iseen ingewikkeld proces. Een gereguleerde productie en toelevering maakt de sector veiliger en overzichtelijker.

Bestaansrecht

Het huidige gedoogbeleid geeft geen zekerheid over het voortbestaan van coffeeshops. Een gemeente kan een vergunning weigeren, de overheid kan nieuwe eisen stellen om een bedrijf een coffeeshopvergunning te geven. Best Friends ziet als voordeel van het experiment dat de coffeeshop meer erkenning en rechtszekerheid krijgt: ‘Binnen het experiment heb je als coffeeshop bepaalde rechten die je nu niet hebt. De inkoop en de verkoop van cannabis is dan via de wet afgedekt. Je opereert binnen de kaders van de wet.’

Best Friends meent dat constructief meewerken de coffeeshopsector bestaansrecht geeft: ‘Coffeeshops zijn niet vanzelfsprekend, hoezeer veel mensen uit de sector dat misschien vinden. De overheid gedoogt momenteel onze bedrijven, maar zou net zo goed kunnen besluiten om de verkoop van cannabis ooit aan andere bedrijven over te laten. Als coffeeshopsector moet je daarom je best doen om te laten zien dat je wil meewerken aan een open en transparant systeem. Deelname aan de toekomstige cannabissector moet je verdienen. De sector heeft afgelopen decennia meegewerkt aan een verbetering van de openbare orde. De coffeeshop is een plek geworden waar mensen in veiligheid cannabis kunnen kopen en consumeren. De overheid maakte dit met het opleggen van stringente handhavingsregels niet makkelijk. Vanwege de inspanningen van de branche de afgelopen jaren verdienen de coffeeshops het recht om deel uit maken van de toekomstige cannabis retail sector. De branche moet dat primaire doel voor ogen houden. Dit kan alleen bereikt worden door een constructieve opstelling naar de overheid. Ook al betekent dat helaas dat er wellicht offers moeten worden gebracht en dat niet direct alle zaken volgens ons ideaalbeeld zullen worden ingericht.’

Puur ondernemen

Best Friends heeft behoefte aan een nieuw tijdperk waarin puur ondernemen meer tot zijn recht komt. ‘Nu bestaat het openhouden van een coffeeshop vooral uit het zo goed mogelijk voldoen aan alle regels en beperkingen. Als we minder hoeven in te zetten op ingewikkelde gedoogregels en onze producten transparant aangeleverd krijgen, dan kunnen we eindelijk écht gaan ondernemen en kijken hoe we de consument het beste kunnen bedienen.’

Coffeeshop The Pink, Eindhoven

Eindhoven doet niet mee aan het wietexperiment.

Coffeeshop The Pink (Lisa Lankes) ziet deelname aan het experiment als problematisch. ‘Zoals de plannen er nu bij liggen sluit het wietexperiment te weinig aan op de lokale situatie. Het is te kleinschalig en zal ons zes jaar gevangen houden in de huidige situatie. The Pink is van mening dat het experiment te ver van de praktijk staat. ‘Buitenlandse hasj kun je bijvoorbeeld niet zomaar weglaten uit je assortiment. Op basis van in Nederland geteelde planten is een vervanging voor die hasj niet binnen korte tijd gevonden. Verder is er een veel langere oeruitvergangsfase nodig om over te stappen naar gereguleerde wiet. Coffeeshops zullen het vertrouwen van de consument in de nieuwe wiet moeten zien te winnen. Dat vergt tijd.’

Sociaal plan

The Pink is daarnaast ook begaan met het lot van het personeel dat niet meer nodig zal zijn bij het experiment. ‘Inpakkers bijvoorbeeld verliezen hun baan. Voor mensen die hun werkplek verliezen door het experiment zou er een sociaal plan moeten komen. Ze zouden bijvoorbeeld voorrang moeten krijgen om aan de slag te kunnen in de gereguleerde teelt.’

Verder ziet The Pink de wetenschappelijke onderbouwing van het experiment onvoldoende uitgebouwd: ‘Dit is een experiment toch? Waar blijft de uitwerking van de wetenschappelijke vragen die gaan worden onderzocht? Hoe kun je het experiment al gaan invullen zonder dat er over die vragen is nagedacht? We hebben er nog geen vertrouwen in.’

Coöperaties

The Pink ziet veel meer in een lokale aanpak, waarbij coffeeshops lokaal samenwerken en bijvoorbeeld gaan werken met coöperaties van kleinere telers uit de regio. Samenwerken is sowieso belangrijk. In Eindhoven bestaat de VCE (Vereniging Coffeeshops Eindhoven) naar tevredenheid van alle coffeeshops. De vereniging overlegt regelmatig met de gemeente. ‘Je moet als coffeeshop investeren in een goede band met de gemeente en je buren. Coffeeshopbeleid is lokaal maatwerk. Je moet daarom als coffeeshop lokaal actief zijn.’ De VCE is een zeer actieve vereniging, die zich onder meer bezighoudt met het ontwikkelen van een opleidingstraject voor coffeeshoppersoneel.

Coffeeshop Easy Going, Maastricht

Maastricht heeft zich aangemeld voor deelname aan het wietexperiment. Volgens ingewijden is het 99,9 % zeker dat de gemeente gaat deelnemen aan het experiment.

Er is in Maastricht veel gebeurd de afgelopen tijd. Coffeeshop Easy Going (Marc Josemans) heeft een aantal turbulente jaren achter de rug. De invoering van de wietpas heeft er flink ingehakt. In Maastricht is het voor niet-ingezetenen onmogelijk om een coffeeshop in te komen. Omdat Maastricht dicht tegen België en Duitsland aanligt heeft dit tot een levendige illegale markt geleid. Het invoeren van het I-criterium leidt in Maastricht niet meer tot weerstand. Het is immers al jaren staande praktijk.

Easy Going is klaar voor het experiment, omdat het nu niet goed gaat met de achterdeur, en eigenlijk met de hele sector: ‘De teelt is in hoog tempo gecriminaliseerd. Dat komt deels door de jacht op de achterdeur die justitie heeft ontketend en de stigmatisering van de cannabissector.’

Volwassen sector

‘We wachten op het moment om gecontroleerd te kunnen inkopen. De coffeeshopbranche is eraan toe om volwassen te worden. We zien er naar uit om wiet te kunnen verkopen net zoals andere winkels hun producten kunnen verkopen en dat we daarbij net als andere winkels productinformatie en continuïteit in kwaliteit kunnen bieden met een gereguleerde aanvoer. Dan zijn coffeeshops een soort tabakswinkels voor cannabis. Daarbij verandert de wereld in rap tempo. Contant geld zal gaan verdwijnen (in Finland is het betalingsverkeer inmiddels al nagenoeg giraal). Zonder cashgeld is een illegale achterdeur niet meer uitvoerbaar.’

‘Het alleenrecht van de huidige coffeeshop gaat verdwijnen’ is de overtuiging van Easy Going. Wil je als coffeeshop een rol blijven spelen in de verkoop van cannabis in de toekomst, dan zal je goede wil moeten tonen. Door mee te werken aan het experiment bijvoorbeeld.’

Kansen

Deelname aan het experiment (of in latere instantie het uitvoeren van de Wietwet) geeft een ondernemer kansen. En groot lichtpunt is bijvoorbeeld dat de bank een coffeeshop niet meer kan weigeren. Verder kun je met een breed aanbod van kwalitatief goede wiet voor een goede prijs een goed alternatief bieden voor de illegale markt. In Maastricht waar een levendige illegale markt is, biedt het experiment dan ook gelegenheid om een deel van de Nederlandse consumenten die nu op de illegale markt inkopen terug te winnen met de verkoop van goede wiet tegen een nette prijs.

Ambtenaren op stage in coffeeshop

De coffeeshops in Maastricht voeren regelmatig overleg met ambtenaren van de gemeente, zeker nu het wietexperiment in aantocht is. ‘Onlangs was er een groep ambtenaren in de coffeeshop voor overleg over de pijnpunten van het experiment en uitleg over de werking van de shop. De ambtenaren liepen als het ware een avondje stage. Het zou goed zijn als we een keer hetzelfde zouden doen met ambtenaren van het ministerie.’

Maatwerk

‘Coffeeshopbeleid is lokaal maatwerk,’ stelt ook Easy Going. ‘Laat burgemeesters zelf invullen hoe ze het experiment precies uitvoeren. Een aantal van de nu bedachte regels is voor de uitvoer van het experiment niet reëel in iedere gemeente. Het zou goed zijn als het experiment de ruimte krijgt die lokaal nodig is.’

Scepsis

Easy Going tekent voor het experiment. ‘Natuurlijk hebben we ook de nodige scepsis over sommige details, maar tegelijkertijd realiseren we ons dat je ergens een keer moet gaan beginnen met het regelen van de achterdeur. We zijn blij dat de teerling is geworpen.’

Overdraagbaar

Wel of niet deelnemen aan het experiment? Iedere ondernemer heeft er zo zijn ideeën over. Groningen wil deelnemen aan het experiment en daarbij de coffeeshopvergunning overdraagbaar maken. Dat is nu niet het geval in Groningen en een aantal andere gemeenten. Ondernemers die geen brood zien in alle veranderingen kunnen met deze maatregel hun zaak verkopen.

Is het experiment een bedreiging of een kans? Ondernemers die niet in het experiment zitten en grote buitenlandse partijen die ervaring willen opdoen voor de toekomst nemen de zaak graag over. Een ding is duidelijk. Door het experiment gaat de gehele coffeeshopsector er voorgoed anders uitzien. Of een coffeeshop nou aan het experiment deelneemt of niet.

Redactie BCD, 6 juli 2019