Gemengde reacties wietexperiment-gemeenten

In de tweede rapportage over het wietexperiment van de commissie Knottnerus zijn tien gemeenten voorgedragen als experimentgemeenten. De reacties van coffeeshops en gemeenten zijn gemengd. Het kabinet heeft het advies meteen overgenomen.

Het gaat om de gemeenten Arnhem, Almere, Breda, Groningen, Heerlen, Hellevoetsluis, Maastricht, Nijmegen, Tilburg en Zaanstad. In deze tien gemeenten zijn op dit moment 79 coffeeshops. Dat is 14% van het totaal aantal coffeeshops in Nederland. Een aantal coffeeshopondernemers ziet het experiment wel zitten, in andere gemeenten zien de coffeeshops er totaal geen heil in. Een overzicht.

Zaandam (2 (3!) coffeeshops)

In Zaandam breekt vrij snel na de nominatie als experimentgemeente lichte paniek uit. Een van de twee lokale coffeeshopondernemers gooit zijn kont tegen de krib en laat weten niet te willen deelnemen aan het wietexperiment. Er is volgens de ondernemer geen overleg vooraf geweest over deelname aan het experiment. De burgemeester voelde de bui bij de bekendmaking van de tien gemeenten al hangen en reageerde wat koeltjes. Lokale raadsleden vinden dat er alsnog snel moet worden overlegd met de coffeeshops. In een lokale krant wordt Hoorn al genoemd als eventuele vervanger van Zaanstad voor het experiment, maar gezien het feit dat de regering de voorgedragen tien gemeenten meteen heeft overgenomen is dat onwaarschijnlijk. Als coffeeshops niet aan het experiment meedoen zullen ze hun deuren moeten sluiten.

De vergunning van Coffeeshop Moonlight uit Zaandam is ingetrokken. Het is de derde coffeeshop van Zaandam. De shop wacht momenteel een uitspraak van de Raad van State af over de definitieve intrekking van de vergunning. Als de vergunning definitief wordt ingetrokken is er in Zaandam plek voor een nieuwe derde coffeeshop.

Arnhem (11)

Ook in Arnhem valt de deelname aan het experiment de elf coffeeshops rauw op hun dak. Niet lang geleden kregen ze te horen dat de vergunning waarmee ze hun coffeeshop exploiteren in juli 2025 zal worden verloot (in het kader van de schaarse vergunningen). Dat betekent dat je er lang niet zeker van bent dat je je coffeeshop nog kan runnen vanaf dat moment. Deelname aan het experiment komt daardoor in een ander daglicht te staan. Het zou zomaar kunnen in Arnhem je eerst een aantal jaren moet knokken om de kinderziekten binnen het experiment zonder al te veel kleerscheuren te overleven om vervolgens je duur bevochten vergunning naar een ander te zien overgaan. Dat zou wel zuur zijn. Een onderneemster uit Arnhem laat weten graag deel te nemen aan het experiment, maar dan wil ze wel een eerlijke kans krijgen dat ze daarna ook haar shop kan voortzetten. ‘Ik vind het prima als de zaak niet overdraagbaar is. Maar laat het aan mij over wanneer ik stop.’

Nijmegen (13)

Hoewel Nijmegen dicht bij de Duitse grens ligt, hoort de gemeente niet bij het rijtje (Breda, Heerlen, Maastricht) thuis dat als grensgemeente is geoormerkt. Het Ingezetenencriterium zal er niet worden ingevoerd. Burgemeester Bruls is groot voorstander van het experiment, maar is wel bezorgd over de goede kwaliteit van de experimentwiet.

De coffeeshops reageren in De Gelderlander vrij afhoudend op de Nijmeegse deelname aan het experiment: ‘Het experiment is gedoemd te mislukken en bedoeld om te mislukken, ’stelt één van de coffeeshopondernemers. Volgens hem is burgemeester Bruls er alleen op uit om van de coffeeshops af te komen. Toch willen de meeste Nijmeegse coffeeshopondernemers wel hun best gaan doen en meewerken aan het experiment. ‘Wij zijn niet tegen regulering van de achterdeur. Maar doe dat met beleid, gefaseerd. Dit experiment gaat te snel, is te groot, het wordt er doorheen gedramd.’

Breda (8)

Blije reacties uit Breda over deelname aan het wietexperiment. Een coffeeshopondernemer die uit naam van alle Bredase coffeeshops spreekt laat zich er in Trouw erg tevreden over uit. Hij is blij dat hij binnenkort eindelijk gegarandeerd schone wiet kan verkopen. Ook burgemeester Depla van Breda die zich lang heeft hardgemaakt voor het experiment reageert verheugd.

Tilburg (11)

Uit Tilburg klinken ook optimistische geluiden. ‘Het College is blij dat ze van start kunnen met de Wietproef. Aan de bezwaren die Burgemeester Weterings eerder in een brief heeft gesteld, ook toegankelijk voor niet-Tilburgers en het mogelijk afhaken van coffeeshops wordt tegemoetgekomen,’ aldus een woordvoerder van de Gemeente Tilburg. Tilburg heeft onlangs het ingezetenencriterium teruggedraaid en hoeft dat niet weer terug in te voeren, Tilburg wordt niet gezien als grensgemeente. De ondernemers uit Tilburg staan welwillend tegenover deelname aan het experiment, al hebben ze nog wel wat vragen over de praktische uitvoerbaarheid ervan. De Tilburgse coffeeshops zien vooral de legale inkoop en de grote handelsvoorraad die de shops mogen aanhouden als een groot voordeel.

Almere (3)

In Almere hebben twee van de drie daar gevestigde coffeeshops aangegeven dat ze het experiment zien zitten. De derde coffeeshop twijfelt, maar is niet uitgesproken tegen. De burgemeester zag deelname aan het experiment aanvankelijk niet zo zitten, maar omdat de raad vóór deelname stemde schreef Almere zich toch in. De gemeente heeft wel moeite met de extra handhavingskosten die het experiment met zich meebrengen. Wat betreft die handhavingskosten is sprake van een mogelijke ondersteuning vanuit het Rijk. Dat zou in theorie om financiele ondersteuning kunnen gaan, maar het is ook denkbaar dat de overheid een speciaal op dit experiment gericht handhavingsteam gaat samenstellen, om de gemeenten bij te staan tijdens het experiment.

Groningen (12)

Ook in Groningen koos een meerderheid van de gemeenteraad voor deelname aan het experiment. De coffeeshops in Groningen keerden zich vanaf het begin echter al tegen deelname. Ze spraken het gevoel uit dat ze het experiment ‘door de strot geduwd kregen’. Er is sprake van een soort patstelling tussen de gemeente en de coffeeshops en het is niet duidelijk wat er nu gaat gebeuren in Groningen. De coffeeshops hebben weinig keus. Als de gemeente waarin zij zijn gevestigd meedoet aan het experiment zullen zij moeten kiezen: meedoen of sluiten.

Heerlen (3) en Maastricht (14)

Uit Heerlen en Maastricht komen tevreden geluiden over de deelname aan het experiment. Heerlen moet wel het ingezetenencriterium gaan invoeren want Heerlen, Maastricht en Breda gelden in het experiment als grensgemeenten. In Maastricht wordt het ingezetenencriterium al een tijd gehandhaafd, de coffeeshops in Maastricht mogen geen buitenlandse klanten de shop binnenlaten. Een Maastrichtse ondernemer liet zich onlangs in een artikel op deze site positief uit over het experiment: ‘We wachten op het moment om gecontroleerd te kunnen inkopen. De coffeeshopbranche is eraan toe om volwassen te worden. We zien er naar uit om wiet te kunnen verkopen net zoals andere winkels hun producten kunnen verkopen en dat we daarbij net als andere winkels productinformatie en continuïteit in kwaliteit kunnen bieden met een gereguleerde aanvoer. Dan zijn coffeeshops een soort tabakswinkels voor cannabis. Daarbij verandert de wereld in rap tempo. Contant geld zal gaan verdwijnen (in Finland is het betalingsverkeer inmiddels al nagenoeg giraal). Zonder cashgeld is een illegale achterdeur niet meer uitvoerbaar.’ De coffeeshopondernemer is er verder van overtuigd dat het alleenrecht van de huidige coffeeshop om cannabis te verkopen gaat verdwijnen. Wil je als coffeeshop een rol blijven spelen in de verkoop van cannabis in de toekomst, dan zal je goede wil moeten tonen. Door mee te werken aan het experiment bijvoorbeeld.

Hellevoetsluis (1)

Zuid-Holland is de provincie met coffeeshoprijke gemeenten als Rotterdam, Den Haag, of Leiden. Amsterdam maar bovendien grotere gemeenten in Zuid-Holland laten het experiment aan zich voorbij gaan. Zuid-Holland doet met slechts één coffeeshop in Hellevoetsluis mee aan het experiment. Milène Junius, de burgemeester van Hellevoetsluis, is opgetogen. “We hebben ons aangemeld voor de pilot na een motie van de gemeenteraad uit november 2017. Het was natuurlijk nog niet zeker dat we daadwerkelijk mee mochten doen, maar nu vindt de commissie ons toch een interessante partij,” zegt de burgemeester in een interview met RTV Rijnmond. De eigenaar van coffeeshop Barbershop in Hellevoetsluis stelt dat de proef een doorbraak is in het telen en verkopen van cannabis. “Ik ben blij dat we in Hellevoetsluis meedoen en daarmee de mogelijkheid krijgen om het op deze manier in ieder geval vier jaar te gaan uitproberen. We gaan nu met de gemeente de handen ineenslaan om de pilot zo goed mogelijk uit te voeren,’ aldus de positieve coffeeshopondernemer.

Randstad

Knottnerus heeft met de keuze voor de tien gemeenten gestreefd naar een zo groot mogelijk aantal deelnemende coffeeshops, zo goed mogelijk verspreid over het land. Het aantal shops is iets hoger dan uit eerste globale berekeningen viel op te maken. De spreiding van de coffeeshops over heel Nederland is iets minder geslaagd. Lang niet alle provincies doen mee aan het experiment.

Vanuit Utrecht werd op het laatste moment voor de aanmelding alsnog een brief gestuurd naar het ministerie met het verzoek om de voorwaarden van het experiment zo aan te passen dat het ook voor de Domstad aanvaardbaar zou zijn om aan het experiment deel te nemen. Twee belangrijke voorwaarden voor Utrecht waren dat buitenlandse hasjverkoop buiten het experiment zou vallen (en coffeeshops dus ook tijdens het experiment Marokkaanse hasj zouden mogen verkopen) en dat coffeeshops die daar geen heil in zagen niet verplicht zouden hoeven deelnemen. De minister bewoog niet. Vooralsnog doet Utrecht niet mee aan het experiment.

De vijf grootste steden van Nederland doen niet mee en ook de hele Randstad valt buiten het experiment. Dat is niet sterk. Het zou een slechte zaak zijn als er in al die niet deelnemende gemeenten (met bijna 500 coffeeshops) de komende jaren niets zal veranderen aan de achterdeur. De overheid zal op zijn minst moeten overwegen om ook in die gemeenten toe te staan dat coffeeshops hun cannabis op kwaliteit gaan testen en dat de toegestane handelsvoorraad wordt verhoogd. Voor beide zaken is er plek in het experiment, dus qua wetgeving moet dat met wat goede wil ook te organiseren zijn voor shops buiten het experiment. Het zou de Volksgezondheid en veiligheid ten goede komen.

Redactie BCD, 16 september 2019