Wet wietexperiment een feit

De Eerste Kamer heeft op 12 november de wet ‘Experiment gesloten coffeeshopketen ‘ aangenomen. Wat betekent dat?

Allereerst betekent het aannemen van de wet (met 68 stemmen voor en 7 stemmen tegen) dat deze onherroepelijk in werking gaat treden. Het gaat nu echt gebeuren. Vanaf het moment dat de wet in werking gaat treden en de aangewezen telers voldoende en gevarieerde voorraad hebben geproduceerd, zullen 79 shops in tien experimentgemeenten alleen nog maar wiet mogen verkopen die door gereguleerde wiettelers wordt geproduceerd. Tien telers zullen een vergunning krijgen, waarbij een track and trace ervoor moet zorgen dat de gereguleerde wiet niet weglekt naar het illegale circuit. Aan de andere kant mag illegaal geteelde wiet niet de experimentcoffeeshops in. De coffeeshops in de experimentgemeenten zullen afstand moeten doen van hun huidige wietleveranciers.

Wat gaat er komende tijd gebeuren?

De Experimentwet wordt binnenkort in het Staatsblad gepubliceerd. Dan is het hele wetvormingsproces doorlopen en is het wietexperiment in een wet verankerd. De precieze details van de uitvoering (eisen aan de verpakking, de etiketten, verpakkingseenheden, de manier van telen, de telers, wordt transport geregeld of het track and trace systeem, moet de wiet worden behandeld met gammastraling? etc) worden dan nog ingevuld met een Ministeriële Regeling. Deze is nu in de maak. Ambtenaren stelden een eerste versie op van deze regeling en verwerken momenteel de opmerkingen van Cannabis Connect en anderen in een definitieve versie.

2020

Begin 2020 zullen dan de procedures worden opgestart waarmee aspirant-telers een vergunning kunnen verwerven om te gaan produceren voor de experimentcoffeeshops. Telers met interesse kunnen dan een vergunning gaan aanvragen en een selectie commissie zal uiteindelijk gaan bepalen wie die vergunningen zal krijgen, eventueel zal er worden geloot. Waarschijnlijk zal er eind 2020 bekend zijn wie die er op basis van zo’n teeltvergunning wiet mag gaan telen.

In 2021 kunnen de telers dan beginnen met de start van de wietteelt en in 2022 ligt dan de eerste gereguleerde wiet in de coffeeshops, mogelijk al eind 2021.

Veranderingen

Vanaf 2022 zal er dus legale recreatieve wiet op de Nederlandse cannabis markt te koop zijn. Het is koffiedik kijken hoe de consumenten, de coffeeshops, en de illegale telers ermee om zullen gaan, maar dat er flink wat staat te gebeuren op de Nederlandse cannabismarkt staat wel vast. Feit is dan dat 79 van de meer dan 500 coffeeshops in Nederland gereguleerde wiet gaan verkopen. Een kleine 15% van de coffeeshops gaat vanaf dat moment geen wiet meer inkopen op de illegale markt. Dat zal van invloed zijn op die illegale markt. In een klein land met een goede infrastructuur als Nederland zullen die gevolgen landelijk merkbaar zijn.

Er zal in de experimentcoffeeshops wiet worden verkocht die van goede kwaliteit is (dat is in ieder geval afgesproken!) en bovendien getest. Die goede kwaliteit experimentwiet kan zorgen voor een aanzuigende werking van consumenten (met als mogelijk gevolg een toename van de verkoop van wiet in de experimentshops). Maar de experimentwiet kan er evengoed toe leiden dat consumenten de experimentcoffeeshop gaan mijden. In dat laatste geval kunnen de consumenten twee kanten op: naar coffeeshops in gemeenten die niet meedoen aan het experiment, of naar de illegale markt. In het eerste geval (aanzuigende werking) kan dat betekenen dat het minder druk wordt in de coffeeshops in omliggende gemeenten en dat de telers met een vergunning snel hun productie moeten ‘opschalen’, als ze dat kunnen.

Illegale markt

Naast de legale markt binnen het experiment zal er ook een illegale markt blijven bestaan. Dat is interessant. Hoe gaan die twee zich tot elkaar verhouden? Wat doet de consument?

In Canada is de situatie vergelijkbaar. Na de legalisatie in dat land vorig jaar is een systeem ontstaan waar een deel van de consumenten in dispensaries (verkooppunten van cannabis) legale wiet koopt, terwijl er nog steeds veel mensen op de illegale markt hun wiet kopen. Omdat in Canada de prijs van de illegale wiet lager is en de kwaliteit vaak beter, vanwege alle eisen die Health Canada (het Ministerie van Volksgezondheid) stelt aan de legale wiet. Het hoge percentage consumenten dat nog steeds illegale wiet koopt heeft ook te maken met de opstartproblemen, waardoor de schappen van veel dispensaries vaak leeg waren in de eerste maanden na de legalisering.

Bij het krachtenspel tussen de legale en de illegale markt gaat het om (soms goedbedoelde) onderdelen van de regeling die grote gevolgen kunnen hebben. Een van de krampachtige eisen die Health Canada bijvoorbeeld stelt aan de wiettelers is een maximumprijs van de geleverde producten. Dat heeft ertoe geleid dat er in Canadese dispensaries nauwelijks sativa’s liggen. Die zijn immers relatief duur te produceren. Liefhebbers van sativa zijn dus sowieso aangewezen op de zwarte markt. Een van de andere problemen waar Canada mee te maken heeft is verder ook het gebrek aan voldoende legale verkooppunten.

Rol coffeeshops essentieel

Van belang is hoe de experimentcoffeeshop omgaat met de gereguleerde wiet. Weet die snel over te schakelen van de oude naar de nieuwe situatie? Kan de coffeeshop de gereguleerde wiet snel en goed verkopen aan de consument? De rol van de coffeeshop is even cruciaal als die van de telers en de consumenten.

Opgelucht

Veel ondernemers haalden opgelucht adem toen bekend werd dat de gemeente waarin hun coffeeshop is gevestigd niet mee deed aan het experiment.

Maar als het experiment slaagt is het goed denkbaar dat de wietteelt in heel Nederland zal worden gereguleerd. Dan zullen de 79 experimentshops een soort voortrekkersrol gaan spelen die bepalend is voor alle andere shops in Nederland. Het is dus voor alle coffeeshopondernemers in ons land raadzaam om op de voet te volgen wat er in de experimentcoffeeshops zal gaan gebeuren.

Redactie BCD, 14 november 2019

Foto – Eerste Kamer/Hans Kouwenhoven